معرفی دهها دانشمند برجسته از بين حدود 20 كشور اسلامي به دبیرخانه جایزه مصطفی(ص)

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مهندس مهدي صفاري نيا دبير شوراي سياست گذاري جايزه پيامبر اعظم (ص) در خصوص اهداف و اهميت اين جايزه به گفتگو با پايگاه اطلاع رساني دبيرخانه شوراي عالي انقلاب نشست كه مشروح آن در ادامه مي‌آید:

لطفا در ابتدا به صورت مختصر جایزه را معرفی و نحوه شکل گیری آن را توضیح دهید.

اگر نگاهي به برندگان جوايز علمي بين‌المللي بيندازيم متوجه مي‌شويم كه سهم دانشمندان مسلمان در اين جوايز نسبت به جمعيت حال حاضر دنياي اسلام بسيار ناچيز وغيرقابل قبول است. ما معتقديم كه اگرچه سهم مسلمانان در پيشبرد علم و در جهان پس از قرون وسطي، با افول مواجه شده، اما وضعيت فعلي بيانگر عدم توازن بين ظرفيت‌هاي مسلمانان و جوامع اسلامي در حوزه علم و فناوري با غيرمسلمانان است. به‌عبارت ديگر، سهم كشورهاي اسلامي و نيز مسلمانان مقيم در كشورهاي غيراسلامي، بسيار بالاتر از چيزي است كه امروزه، نمود بيروني يافته است. يكي از اهداف اصلي و رويكردهاي كلان جايزه كه در بدو طراحي جايزه توسط پارك فناوري پرديس، مورد توجه و تأكيد قرار گرفته ، شكست انحصارگرايي غرب در اعطای جوایز حوزه علم و فناوري، به‌خصوص با تمركز بر فناوري‌هاي جديد است. با توجه به اين موضوع، ايده اوليه برگزاري جايزه علمي فناوري پيامبر اعظم(ص) The Mustafa(pbuh) prize براي معرفي و شناسايي برترين‌هاي علم و فناوري جهان اسلام و اعطاي جايزه به دانشمندان مسلمان و زمينه سازي براي تعامل و همكاري بيشتر در سال 1386 شكل گرفت و پس از طراحي اوليه و جلسات كارشناسي فراوان در پارك فناوري پرديس و استفاده از نظرات خبرگان و ده‌ها مركز معتبر علمي و فناوري داخلي و خارج از كشور، موضوع در قالب طرح مشخصي به معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري پيشنهاد گرديد. در ادامه، طرح توسط معاونت به هيئت دولت پيشنهاد شد و پس از بررسي در چند جلسه كميسيون فرهنگي دولت و سپس طرح موضوع در هيئت دولت، در نهايت تصميم گرفته شد تا با توجه به جايگاه شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي و تناسب بيشتر اين شورا، تصميم نهايي درباره چگونگي اجراي اين طرح توسط شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي گرفته شود. پس از بررسي طرح در چند جلسه كميسيون‌‌ تخصصي شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي، در نهايت طرح برگزاري جايزه علمي فناوري پيامبر اعظم (ص) در جلسه 714 دبيرخانه در تاريخ 31 خردادماه 1391 مصادف با شب مبعث نبي مكرم اسلام (ص)، مطرح و اساسنامه جايزه به تصويب اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيد و نهايتا در 14 بهمن ماه 1391توسط رييس‌جمهور محترم وقت براي اجرا ابلاغ گرديد.

آثار مورد بررسی دریافت جایزه در چه حوزه های مطالعاتی باید ارائه شوند؟

براساس اسناد مصوب جایزه، نامزدهای دریافت جایزه می بایست در 3 حوزه تخصصی علوم و فناوري زیستی و پزشکی، علوم و فناوری نانو، علوم و فناوری ارتباطات و اطلاعات و همچنین یک اثر در حوزه عمومی، آثار خود را از طریق مراکز علمی تحقیقاتی معتبر و رسمی به دبیرخانه ارسال نمایند.

علت نامگذاری این جایزه چیست؟

همه مسلمانان حديث «اطلب العلم من المهد الي اللحد» را شنيده‌اند، اين حديث، تاكيدات قرآن كريم و موارد مشابه متعدد ديگري كه از حضرت رسول اكرم (ص) روايت شده، نشان دهنده آن است كه آن حضرت در تمامي طول عمر با بركتشان نسبت به علم‌اندوزي و كسب دانش توصيه‌هاي اكيد داشتند و سنت و سيرت ايشان در اين‌باره به‌مانند چراغ راه دانشمندان مسلمان از صدر اسلام تاكنون روشنگر راه آنان است. واقعيت اين است، كه پيامبر گرامي اسلام (ص)، براي مسلمانان، نماد علم‌آموزي و مبارزه با جهالت محسوب مي‌شوند. لذا با توجه به اينكه محدوه و مخاطبين دريافت اين جايزه جهان اسلام و مسلمانان هستند، به احترام ساحت مقدس نبي اكرم (ص) نام اين رويداد بين‌المللي، جايزه علمي‌فناوري پيامبر اعظم(ص) با عنوان انگليسي priz Mustafa(pbuh) The انتخاب شد. مصطفي به عنوان برگزيده و لقب پيامبر گرامي اسلام (ص) است.

هدف از اعطای این جایزه چیست؟

همانطور كه مي‌دانيد تا پيش از قرن دهم هجري اكثر دانشمندان جهان، مسلمان بودند و پس از اين قرن است كه كم‌كم ميدان‌داري علم به‌دست دانشمندان كشورهاي غير مسلمان مي‌افتد. همانطور كه قبلا اشاره شد يكي از اهداف اين جايزه تجديد شکوه تمدن نوين اسلامي برپايه توجه به آموزه‌ها و تعاليم دین مبین اسلام عزيز است. در اين راستا دبيرخانه جايزه خواستار مشاركت حداكثري كشورهاي اسلامي و مسلمانان با طراحي ساز و كاري تحت عنوان جشنواره فناوري كشورهاي اسلامي در طول هفته وحدت می باشد و دراین راستا برنامه‌هايي شامل نمايشگاه دستاورهاي دانشمندان مسلمان در گذشته و حال ، بازديد‌هاي علمي فرهنگي، نشست‌هاي علمي فناوري و كارگاه‌هاي آموزشي را تدارك ديده است كه در حقيقت بُعد فرهنگي موضوع را نيز تقويت مي‌كنند.

وضعیت جایزه از نظر کمیت و اعتبار در مقایسه با سایر جوایز بین المللی را بیان نماید؟

مسلماٌ كه جايزه علمي فناوري پيامبر اعظم (ص)، تلاش دارد تا برترين‌ دانشمندان جهان اسلام را بر اساس ارزيابي منصفانه و دقيق به عنوان طلايه‌داران عرصه علم و فناوري به جهانيان معرفي نمايد تا از اين طريق، جايگاه دانشمندان اسلامي تقويت و زمينه براي ايجاد تمدن نوين اسلامي مهيا شود. براي انجام اين امر مهم، ناگزير به رعايت استانداردها و اصول برگزاري برنامه‌هاي اين‌چنيني در سطح دنيا هستيم. نوع جايزه، ميزان جايزه، سطح برگزاري و ...، در حقيقت پيش‌نياز ايجاد يك نام معتبر در عرصه علم و فناوري براي اين جايزه در سطح جهان است كه اهميت زيادي براي نيل به اهداف آن دارند. به طور مثال در مورد جايزه نوبل، اين اعتبار در طول 110 سال برگزاري مستمر، كسب شده و امروزه حتي نامزدي دريافت جايزه نوبل، يك افتخار بزرگ براي دانشمندان به‌شمار مي‌رود.

در مورد جايزه علمي فناوري پيامبر اعظم (ص)، رعايت شأنيت نبي مكرم اسلام نيز به حساسيت‌هاي برگزاري جايزه اضافه مي‌شود. لذا، ايجاد انگيزه براي حضور حداكثري دانشمندان مسلمان در جايزه در راستاي ايجاد نماد برتري علمي مخاطبين جايزه امري است كه جايزه علمي فناوري پيامبر اعظم (ص)، شبيه ساير جايزه‌هاي علمي معتبر دنيا، در پي آن است. به لحاظ سطح مادي هم، اين جايزه جزء جوايز بزرگ جهان به شمار مي‌رود. البته تامين مالي جايزه از محل وقف و كمك افراد و موسسات در سطح جهان اسلام خواهد بود.

لطفا شاخص و شروط نامزد شدن افراد ویاگروهها برای دریافت جایزه را تشریح کنید؟

در طی جلسات شورای علمی جایزه که اعضای آن از بین مجرب ترین اساتید دانشگاههای کشور در حوزه های جایزه انتخاب شده اند مباحث فراوانی درباره نحوه معرفی آثار از سوی نهادهای نامزد کننده به دبیرخانه مطرح شد و در نهایت شاخص های نامزدی دریافت جایزه با دقت نظر ویژه ای تصویب گردید. براین اساس نهادهای نامزدکننده در ارسال هر اثر باید به ویژگی اثر، نفوذ اثر و صاحب اثر که به تفصیل در فرم معرفی نامزد توضیح داده شده توجه داشته باشند.

نهادهای تاثیرگذار در انتخاب نامزدهای دریافت جایزه را معرفی نمایید؟

بعد از معرفي نامزدها توسط افراد و نهادهاي علمي، در انتخاب نامزدهابرای دریافت جایزه فقط گروه داوران هر حوزه نقش دارند. براین اساس در هر حوزه دو مرحله داوری اولیه و نهایی صورت می گیرد که در مرحله داوری اولیه اساتید ایرانی آثاری را که شایسته حضور در مرحله داوری نهایی هستند را به کارگروه علمی جایزه معرفی می نمایند و در مرحله داوری نهایی که ترکیبی 7 نفره از بین دانشمندان و اساتید برجسته بين المللي تشکیل شده اند آثار مورد بررسی قرار گرفته و برگزیدگان جایزه انتخاب خواهند شد.

به نظر شما تاثیر اهدای این جایزه در جهان اسلام چه خواهد بود؟

آنچه مسلم است اين جايزه در زمان محدود معرفي خود، باعث شعف و حركت جديدي در بين كشورهاي اسلامي و مسلمانان شده است. تاكنون دهها دانشمند برجسته از بين حدود 20 كشور اسلامي و مراكز علمي معتبر در سراسر جهان به عنوان نامزد دريافت جايزه به دبيرخانه معرفي شده اند. تصور ما اين است كه اين حركت به مروز تبديل به يكي از بزرگترين رويدادهاي بين المللي در سطح جهان بخصوص كشورهاي اسلامي خواهد شد كه شواهد استقبال صورت گرفته از آن، مشهود است. يكي از اهداف جايزه هم همين حركت دانشمندان جهان اسلام، تلاش براي پيشتازي و پيشبرد علمي در سطح جهان و كمك به معرفي و تجديد تمدن بزرگ اسلامي در سطح جهان بوده است. به نظر مي رسد اين جايزه مي تواند فرصت جديدي را براي شبكه سازي و همكاري بين دانشمندان جهان اسلام ايجاد نمايد.

ارزیابی شما از اقدام شورای عالی انقلاب فرهنگی در تصمیم گیری برای اهدای این جایزه چیست؟

رسيدن به مرجعيت علمي جمهوری اسلامی ايران كه مورد تاكيد مقام معظم رهبري است خود به خود اتفاق نمي افتد و نيازمند برنامه، تلاش و اقدام است. به نظر بنده يكي از اقدامات رسيدن به هدف فوق، جايزه مصطفي (ص) مي باشد. تيزبيني و هوشياري شورا در بررسي و تصويب مناسب اين طرح، خود نشان از توجه و نگاه عميق مديران و اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي به مقوله علم و فناوري دارد. اينجانب به سهم خود از توجه و همراهي شورا در اين امر كمال تشكر و سپاس گذاري را دارم.