توجه رهبر انقلاب به هوش مصنوعی، نگاه‌ دنیا به ایران را تغییر داد

به گزارش روابط عمومی پارک فناوری پردیس به نقل از خبرگزاری فارس، «رزان چهاردولی» و «مجتبی یگانه‌جو» زوج جوان و نخبه‌ حاضر در پارک فناوری پردیس در دیدار اخیر رهبرمعظم انقلاب با استعدادهای برتر علمی‌حضور داشتند. خانم چهاردولی و آقای یگانه‌جو که حالا 28 سال سن دارند و 6 سالیست که ازدواج کرده‌اند، پس از گذراندن دوره کارشناسی خود در رشته برق دانشگاه امیرکبیر راهی کشور کانادا ‌می‌شوند و مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه آلبرتا کاندا در رشته هوش مصنوعی با گرایش‌های «پردازش زبان‌های طبیعی و بازیابی اطلاعات» و «یادگیری عمیق» دریافت می‌کنند. تا اینکه سال گذشته به ایران باز ‌می‌گردند و به همراه یکی از دوستان خود شرکت دانش بنیان «پردازش هوشمند مداد جویا» را در زمینه هوش مصنوعی تاسیس می‌کنند و برای اولین بار در دنیا خدمات نرم افزاری جستجوگر و پیشنهادگر در صوت و ویدئو را به زبان فارسی ارائه ‌می‌کنند.

با این زوج نخبه هوش مصنوعی در خصوص جزئیات فعالیت‌هایشان و حال و هوای دیدار با رهبرانقلاب گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

*از نحوه دیدارتان با رهبرانقلاب بگویید و اینکه چگونه به این دیدار دعوت شدید؟

چهاردولی: ما سال گذشته که به ایران آمدیم با مرکز تعامالات بین الملل معاونت علمی‌و فناوری ریاست جمهوری آشنا شدیم و متوجه شدیم که برای حمایت از نخبگان برنامه‌های بسیار خوبی دارند و یکسری تسهیلات در اختیار این افراد قرار می‌دهند و آن‌ها را به پارک‌های علم و فناوری معرفی می‌کنند تا در صورت کسب تاییدیه‌های مختلف در آنجا مستقر شوند و از حمایت‌های پارک‌ها بهره مند شوند.

ما از این برنامه‌های حمایتی استفاده کردیم و طی ارتباطی که با معاونت علمی‌داشتیم از آن‌ها خواسته بودیم که اگر دیداری با رهبرانقلاب فراهم شد به ما هم اطلاع دهند. تا اینکه امسال برای دیدار نخبگان با ما تماس گرفتند و گفتند از طرف معاونت علمی‌برای دیدار با حضرت آقا انتخاب شده‌اید و خوشبختانه توانستیم در حضور رهبرانقلاب سخنرانی داشته باشیم.

حمایت‌‌های دولتی از نخبگان با پیگیری‌های رهبری شکل گرفته است

یگانه‌جو:  قبل از رفتن از ایران، از سوی بنیاد ملی نخبگان حمایت‌های دیگری صورت می‌گرفت. در آن زمان رقم ماهیانه‌ای به ما و نخبگان داده ‌می‌شد که درواقع ایده این حمایت از نخبگان از سوی حضرت آقا مطرح شده بود.

مسئله جالب تر اینکه که ما در سال آخر دولت آقای روحانی به ایران برگشتیم و بخش اول گرنت را دریافت کردیم، و این حمایت‌ها به صورت مرحله مرحله به ما داده ‌می‌شد، این موضوع باعث شد من از رابط مرکز تعاملات بین الملل معاونت علمی‌که در پارک فناوری پردیس حضور داشت بپرسم که به نظر شما اگر۶ ماه دیگر دولت آقای روحانی برود چه اتفاقی برای پرداخت‌های بعدی گرنت ما ‌می‌افتد؟ آیا این حمایت‌ها در دولت بعدی هم ادامه می‌یابد؟ ایشان در جواب من گفتند که ایده این حمایت‌ها و در واقع پایه و اساس ایجاد معاونت علمی‌به حضرت آقا بر‌می‌گردد و این موضوع برای ما بسیار جذاب بود که مهم ترین سازمان دولتی برای جذب نخبگان و کمک به راه اندازی استارتاپ‌ها در کشور، ریشه در پیگیری‌ها و حمایت‌های رهبری دارد. خیلی دوست داشتیم به دیدار ایشان برویم تا به ما خبر دادند که ایشان در دوران کرونا در اولین دیدار به دیدار دولت رفته اند و در دیدار دوم خواستار دیدار با نخبگان شدند. به لطف خدا رزان خانم در میان ۱۵ نفر کاندیدای سخنرانی در حضور رهبرانقلاب قرار گرفت و نهایتا نیز انتخاب شدند و خوشبختانه سخنرانی در محضر حضرت آقا نیز روزی تیم ما شد.

*حضور در محضر رهبرانقلاب و مطرح کردن دیدگاه و دغدغه‌هایتان در این جمع چه حال و هوایی داشت؟

چهاردولی: دیدار با حضرت آقا حال و هوای بسیار جذابی داشت و من از ذوق این دیدار بسیار خوشحال بودم. از آنجایی که به ما گفته بودند تنها ۵ نفر وقت ‌می‌کنند در محضر رهبر سخنرانی داشته باشند و اگر وقت را رعایت کنید ممکن است افراد بیشتری  سخنرانی کنند، من خیلی سریع متنی را که آماده کرده بودم خواندم تا وقت کم نیاید. و از قضا همین باعث شد که حضرت آقا هم به من گفتند خیلی تند خواندید و از من خواستند تا متن رو به دستشون برسونم تا با دقت بیشتری مطالعه کنند. در آن زمان نمی‌دانستم که آقا خودشان هم میخواهند راجع به هوش مصنوعی صحبت کنند. در کل دیدار بسیار خوبی بود و حس و حال متفاوتی داشت.

*در سخنرانی که در محضر رهبرانقلاب داشتید به چه نکات مهمی‌اشاره کردید؟

هوش مصنوعی را جایگزین فیلترینگ کنیم

چهاردولی: در مرحله اول به پیشرفت‌های هوش مصنوعی اشاره کردم که کشورهای دنیا به این سمت حرکت می‌کند و در آینده همه چیز من جمله جنگ‌ها و دفاع کردن‌ها به کامپیوترها منتقل می‌شوند. موضوعی که امروز هم تاحدودی شاهد آن هستیم. همچنین در خصوص فضای مجازی صحبت کردم که بستر آن در اختیار ما نیست و متاسفانه تنها راهی که برای حل این مشکلات استفاده می‌شود مسئله فیلترینگ است. درحالی که می‌توان با علم هوش مصنوعی این مشکلات را حل کرد و راه حل این مشکل را از طریق هوش مصنوعی به صورت خیلی خلاصه بیان کردم.سوال اینجاست که چرا با فیلتر کردن فضای مجازی این حجم از بی اعتمادی را به جامعه تزریق می‌کنیم؟

موضوع دیگر امنیت فضای مجازی برای کودکان ، نوجوانان و حتی بزرگسالان است. در گذشته همه چیز کامپیوتری نبود و آدم‌ها می‌توانستند روی محتواهای مختلف نظارت کنند اما امروز با حجم بسیار زیاد دیتاهایی که در هر ثانیه تولید می‌شود دیگر انسان‌ها نمی‌توانند بر روی حجم عظیمی‌از محتوا نظارت داشته باشند. درواقع در زمانه‌ای که کامپیوتر تولید کننده این محتواها است باید با همان کامپیوتر‌ها روی آن نظارت داشته باشند. از سوی دیگر نظارت انسان‌ها ممکن است خطاهای زیادی را به همراه داشته باشد و تصمیمات را سلیقه‌ای کند.

*از نظر شما مهمترین نکته‌ای که رهبرانقلاب در این دیدار خطاب به نخبگان گفتند چه بود؟

چهاردولی:به نظر من مهمترین نکته‌ای که ایشان در این جلسه به آن اشاره کردند مسئله‌ی شکر عملی برای نخبگان بود.

اینکه نخبگان ما باید شکر این موهبتی که خداوند به آنها عطا کرده است را به جا بیاورند و شکر عملی این نعمت الهی این است که با سختی‌ها بسازند و در شرایط مختلف به تلاش و پیشرفت خود ادامه دهند. و اینکه  نخبگان ما  هرگز نباید از پیشرفت و تلاش در کشور خودمان نا امید شوند.

*به نظر شما بعد از تاکید حضرت آقا درباره اهمیت هوش مصنوعی فضای کشور تا چه اندازه با کسانی که در این حوزه تلاش ‌می‌کنند همراه ‌می‌شود و چه موانعی حل ‌می‌شود؟

صحبت‌های رهبر درباره هوش مصنوعی یک کار رسانه‌ای بزرگ بود

یگانه‌جو: بعد از سخنان رهبر درباره اهمیت هوش مصنوعی به طرز عجیبی نسبت به ما اقبال ایجاد شد. صحبت کردن درباره هوش مصنوعی یک کار رسانه‌ای مهم بود. من در دیدار  به این فکر میکردم که‌ ای کاش ایشان درباره این موضوع صحبت کنند و از آنجایی که حضرت آقا در کار رسانه سردمدار هستند و فرهنگ سازی ‌می‌کنند، می‌دانستم این موضوع نه تنها در ایران بلکه در دنیا بازتاب بسیار گسترده‌ای پیدا ‌می‌کند.

بعد که دقت کردم دیدم حضرت آقا هنگامی‌که داشتند کاغذ‌های یادداشت شان را چک می‌کردند، از میان یادداشت‌هایشان یک کاغذ را بیرون آوردند که روی  آن مطالبی درباره هوش مصنوعی نوشته بودند. بعد از اینکه راجع به هوش مصنوعی صحبت کردند حقیقتا بسیار خوشحال شدم. این دقیقا چیزی بود که اگر مشاور ایشان بودم به ایشان توصیه می‌کردم. اینکه رهبر ایران در سخنرانی خود به هوش مصنوعی اشاره کند یک کار رسانه‌ای بسیار بزرگ است که خیلی اتفاق خوب و دلچسبی بود.

چیزی که من به عینه دیدم این بود که سخنرانی ایشان در زمینه هوش مصنوعی نگاه نسبت ایران را متفاوت کرد و بازتاب بین اللملی گسترده‌ای دارد.

رفع موانع شرکت‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی یک اولویت است

ما باید مشکلات و موانع استارت آپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان که در زمینه هوش مصنوعی فعالیت ‌می‌کنند برطرف کنیم تا بتوانیم به هدفی که رهبرانقلاب اشاره کردند دست پیدا کنیم. درخصوص  مسئولان دولتی نیز دید من مثبت است و فکر میکنم اگر طرح‌ها و راه حل‌های ما را بشنوند از آن استقبال کنند. امیدوارم که همگی همت کنیم و همگی به خصوص مسئولین پیگیری کنند تا استفاده از هوش مصنوعی در قسمت‌های مختلف کشور اجرا شود و بتوانیم خدمات بهتر و  سطح بالاتری به مردمان بدهیم. صحبت‌های آقا به این معنی بود که دید مسئولان دولتی باید این باشد که ما حتما باید به سمت ارتقا هوش مصنوعی در کشور حرکت کنیم. من وقتی روند دانشگاه‌ها و استارت آپ‌ها را ‌می‌بینم فکر میکنم که هوش مصنوعی در ایران آینده دار است اما چالش‌هایی هم وجود دارد که باید برطرف شود که بعضی از این چالش‌ها را در مصاحبه‌های مختلف و در سخنرانی هم بیان کردیم.

در زمینه هوش مصنوعی دچار جوزدگی نشویم

چهاردولی: اینکه حضرت آقا روی مسئله هوش مصنوعی تاکیید کردند مسئله بسیار بزرگی است که از جهان بینی ایشان منشاء ‌می‌گیرد. اما باید توجه داشته باشیم که دچار جوزدگی در این حوزه نشویم. و امیدوارهستم مسئولین نیز دچاراین جو زدگی نشوند و بودجه‌های بزرگی  را برای ارتقا هوش مصنوعی کشور دریافت کنند اما درواقع کاری انجام نشود و به متخصص آن سپرده نشود ما نمی‌توانیم هیچ کاری را از پیش ببریم.این مسئله برای فعالان این تبدیل به نگرانی شده است که ما دچار جوزدگی‌هایی که در رشته‌های دیگر به وجود آمده است و باعث شده یکسری رانت‌ها وارد آن حوزه شود نشویم.

ایجاد فضایی برای رقابت سالم در زمینه هوش مصنوعی

یگانه‌جو:  نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که با این تاکید ممکن است بودجه‌هایی برای پیشرفت این زمینه در نظر گرفته شود اما ما نباید دچار رانت در این حوزه شویم. این ما که می‌گوییم هم به خود شرکت پردازش هوشمند مداد جویا بر می‌گردد. مدیران شرکت ما به هیچ وجه مایل نیستند که از طریق رانت پیشرفت کنند. درواقع باید فضا را به اینصورت ببینیم که برای یافتن بهترین راهکار برای مسائل مختلف کشور مسابقه بگذاریم و در شرایط یکسان تست بگیریم و ببینیم که کدام یک از روش‌ها بهتر جواب ‌می‌دهد. در نظر داشته باشید که بودن رقابت سالم برای پیشرفت علم یک امر ضروری است.

در انتشار اطلاعات و داده‌ها دست و دل باز باشیم

نکته‌ی مهم در این زمینه این است که گاهی اوقات با بهانه‌های امنیتی و غیره این داده‌هارا در اختیار قرار نمی‌دهیم. در صورتی که اگر شرکت‌هایی مثل گوگل و مایکروسافت که آمریکایی هم هستند بخواهند به این داده دسترسی پیدا کنند به راحتی با استفاده از همین نرم افزار‌هایی که در گوشی‌های ما نصب شده و علم تبدیل گفتار به نوشتار، علم تحلیل متون  و علم تبدیل تصویر به متن به این داده دسترسی پیدا کنند.

نکته ی دیگر این است که ما باید یکسری اطلاعات و داده را در اختیار دانشجویان قرار دهیم تا بتوانند با استفاده از علم هوش مصنوعی روی آنها تحقیق کنند. متاسفانه چیزی که ما در جمع افراد در سطوح مختلف ( اعم از دولتی و خصوصی ) شنیده‌ایم این است که حتی یک وزارت خانه به وزارت خانه اطلاعات نمی‌دهد. مثال بارز این کار در زمینه‌ی‌ کروناست. اگر ما اطلاعات مختلف اعم از داده‌های بیماران مختلف، سابقه ی پزشکی بیمار، نوع درمانی که داشته است، وبسیاری از اطلاعات دیگر را در اختیار محقق قرار دادیم، محقق می‌تواند تحقیق کند و با استفاده از هوش مصنوعی برای حل مشکل کرونا راه حل بدهد. اما اگر صرفا گفتیم این تعداد کشته‌هاست و این تعداد بستری‌ها، با این داده‌ها نمی‌توان دردی از مردم دوا کرد و نتیجتا دانشجوها هم بر روی داده‌های کشور‌های دیگه کار می‌کنند. از قضا تجربه ی بنده این است که داده‌های آمریکا به مراتب از کشور‌های دیگر بهتر و شفاف تر است.

در حقیقت به اشتراک گذاری داده‌ها برای محققین علم هوش مصنوعی از ابزار‌های اولیه ایست که به آن نیاز دارند. اگر داده‌های کشور خودمان را در اختیار مردم گذاشتیم، محققان بر روی داده‌های مردم خودشان کار می‌کنندو برای آن راه حل می‌دهند. در غیر اینصورت انرژی جوانان ما برای تحلیل جوامع دیگر صرف خواهد شد.

پاسخ به یک سوال مهم؛ چرا شرکت‌های بزرگ دنیا برای خدمات هوش مصنوعی پولی دریافت نمی‌کنند؟

در کنار این موارد باید به بحث انحصار داده‌ها در ایران و متن باز نکردن اطلاعات توجه کنیم. بیایید لحظه‌ای فکر کنیم که بزرگترین شرکت‌های دنیا مثل همین گوگل چرا برای موتور جستجوی شان از ما پولی دریافت نمی‌کنند؟! نکته ی مهمتر این است که باید بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم که چرا شرکت گوگل نه تنها برای موتور جستجویش از ما پولی دریافت نمی‌کند، بلکه برای محققین هوش مصنوعی google colab را راه اندازی میکند تا بهترین GPUها که در ایران قیمت‌هایی بسیار بالا دارند را به صورت رایگان در اختیار مردم جهان قرار دهد! همین سوال ها را می‌توان راجع به فیس بوک و واتساپ و تلگرام پرسید.

وقتی که پاسخ این سوالات را پیدا کردیم در مرحله بعد به این نتیجه میرسیم که وقتی مسئله‌ای در جهان برای همه قابل استفاده شد درآمد و ثروت آن افزایش ‌می‌کند. در حقیقت این دید که ما سخت افزار را به صورت پولی بدهیم و یا داده را فقط در اختیار بعضی بگذاریم که دید غالبی در بسیاری از شرکت‌های بزرگ خصوصی ماست، اگر این دید را دنبال کنیم ما درآمد کمتری نسبت به گوگل و فیس‌بوک و غیره خواهیم داشت. چرا که اصل درآمد زمانی حاصل می‌شود که مردم در آن نقش ایفا کنند. یعنی اگر در این زمینه هم به مردم اعتماد کردیم، مردم را به میدان آوردیم پیروز خواهیم شد وگرنه نادیده گرفتن محققین هوش مصنوعی و نیاز‌های آنها چیزی جز شکست برای ما نخواهد داشت. ما هرجا که مردم حضور داشتند پیشرفت کردیم!