"بانک زمان" راهی برای احیای مشارکت اجتماعی با الهام از اعتماد و تکنولوژی

به گزارش ستاد خبری اینوتکس ۲۰۲۵، سعید زاهدی، فعال اجتماعی و از پیشگامان طرح بانک زمان در ایران، در پنل «بیان تجربۀ کسب‌وکارهای اجتماعی» با تأکید بر ضرورت بازگشت به مدل‌های اجتماعی مبتنی بر همکاری، از اجرای موفق این طرح در چند منطقه پایلوت خبر داد.

وی با انتقاد از دیدگاه رقابتی غالب در جامعه، گفت: ما گرفتار نوعی تصور داروینیستی از رشد شده‌ایم؛ در حالی‌که مدل‌های مبتنی بر همکاری، ماندگارتر و موفق‌ترند.

زاهدی با اشاره به ساختار سنتی جوامع ایرانی که مبتنی بر اعتماد و مشارکت بوده‌اند، تأکید کرد که این سرمایه‌های اجتماعی امروز نیاز به احیا دارند.

بانک زمان مدلی است که در آن افراد به‌جای پول، زمان و مهارت خود را مبادله می‌کنند. برای نمونه، فردی می‌تواند یک ساعت از وقت خود را صرف آموزش دهد و در مقابل، از خدمت دیگری در همان مدت استفاده کند. به گفته زاهدی، این مدل به‌ویژه در مناطق دارای بیکاری بالا اما دارای نیروی انسانی ماهر و وقت‌دار، بسیار کارآمد است.

یکی از نوآوری‌های اجرایی در مدل ایرانی بانک زمان، استفاده از بلاک‌چین برای ایجاد اعتماد و ساختار غیرمتمرکز است. 

زاهدی توضیح داد که این فناوری به شفافیت، جلوگیری از تقلب و تسهیل مبادله کمک می‌کند. وی همچنین به چالش‌های فرهنگی این مسیر اشاره کرد، از جمله بی‌اعتمادی عمومی و مقاومت در برابر مشارکت داوطلبانه.

زاهدی باور دارد که با استمرار و آموزش، می‌توان بانک زمان را به ابزاری مؤثر برای توانمندسازی محلات کم‌برخوردار، تقویت سرمایه اجتماعی و توسعه کسب‌وکارهای مردمی بدل کرد. 

وی افزود: این یک مدل ایرانی و بومی‌شده است که می‌تواند پاسخگوی نیازهای اجتماعی امروز ما باشد.