جلوگیری از بروز حوادث در معادن با استفاده از تجهیزات دانش‌بنیان مانیتورینگ و پایش ایمنی

به گزارش روابط عمومی منطقه بین المللی نوآوری ایران، شاهد شیرین، مدیرعامل شرکت دانش بنیان شایان فناوران از شرکت های عضو پارک فناوری پردیس در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به انفجار معدن معدنجوی طبس و جان باختن هموطنانمان گفت: مجموعه دانش‌بنیان ما به عنوان اولین و تنها مجموعه‌ای است که در حوزه تجهیزات مانیتورینگ و پایش ایمنی در معادن به‌ویژه معادن زیر زمینی زغال‌سنگ و حساسیت‌هایی که دارد، وارد شده است و با سرمایه‌گذاری‌های خصوصی توانستیم انواع تجهیزات و ادوات مربوط به آشکارسازهای ثابت گاز در معادن زیر زمینی زغال‌سنگ را در کشور بومی‌سازی کنیم.

شیرین با بیان اینکه گواهی‌های استاندارد جهانی برای این تجهیزات و ادوات را به طور مستقیم از خارج دریافت کرده ایم، اظهار کرد: به عنوان متخصص مکانیزاسیون و معدنکاری زیر زمینی اعلام می‌کنم که اسناد بالادستی زیادی در این زمینه داریم که از آن جمله می‌توانیم به دستورالعمل‌های ایمنی در معادن زیر زمینی زغال‌سنگ اشاره کرد که در سال ۱۳۹۸ از سوی سازمان برنامه ابلاغ شده است.

وی با تاکید بر اینکه در این اسناد مرجع به طور کامل کلیه الزامات ایمنی در معدنکاری معادن زیر زمینی زغال‌سنگ آورده شده است، اضافه کرد: به عنوان نمونه در صفحه ۱۰ این دستورالعمل در زمینه جلوگیری از انفجار و دلایل انفجار مطالبی آورده شده است. همچنین در خصوص انتشار گاز متان تاکیداتی دارد و انفجار در معدن معدنجو دقیقا به دلیل انتشار گاز متان و نبود سامانه های آشکارساز ثابت و سیستم مانیتورینگ که در دستورالعمل الزام شده، بوده است.

این فعال حوزه معدن با تاکید بر اینکه گاز متان نه رنگ و نه بو دارد و نه قابل حس از سوی معدنکاران است، ادامه داد: حد مجاز گاز متان در محیط ۷۵ صدم درصد است و برای پایش این گاز نیاز به یکسری ابزار پایش است تا به طور مرتب این گاز رصد و آشکارسازی شود. پایش علمی و دائم این گاز در معادن زغال‌سنگ کشور وجود ندارد و حتی برای پایش موقت آن نیز بسیاری از دستگاه ی موجود در معادن زیرزمینی زغال‌سنگ کشور از کالیبره خارج هستند.

شیرین خاطر نشان کرد: بحث مانیتورینگ گاز خیزی، دانشی است که ۲۰ سال از عمر آن در جهان گذشته است و ما همچنان بر کارهایی که ۴۰ تا ۵۰ سال قبل روس‌ها و یا انگلیس‌ها در کشور اجرایی کردند، متمرکز هستیم و خیلی از معادن حتی از دانش و تکنولوژی قدیمی آن روز هم استفاده نمی‌کنند، چه برسد به اینکه فناوری‌های جدیدتر را در معادن اجرایی کنند.

مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان یادآور شد: امروز مجموعه‌های دانش‌بنیان مانند ما دانش و تجهیزات معدنکاری را در کشور بومی‌سازی کرده‌اند و ما تقریبا نزدیک به ۵ سال است که با بخش‌های مختلف از جمله معاونت معدنی وزارت صمت، خانه معدن، انجمن زغال‌سنگ ایران، سازمان ایمیدرو، نظام مهندسی معدن و معادن مختلف کشور در مناطق مختلف زغال خیز مانند طبس، کرمان، سمنان، مازندران و گلستان وارد مذاکره شدیم.

وی با اشاره به انفجار معدن زمستان یورت در استان گلستان و مدن طزره در استان سمنان، ادامه داد: با همه این معادن ارتباط برقرار کردیم و آنها نیز بازدیدی از این تجهیزات داشتند و به عنوان عضوی از جامعه معدنکاری کشور متاسف هستم که آنها نه تنها به سمت ما برای استقبال از این تجهیزات نیامدند، بلکه به دلیل آنکه نظارت واقعی نه از سوی مسئولین وزارت خانه های مربوطه مانند صمت و کار و نه از سوی مسئولین استانی مانند ادارات صمت و ادارات کار در مناطق زغال‌سنگی صورت نمی‌گیرد، مقاومت هایی هم در استفاده از ابزارهای ایمنی در معادن زغال‌سنگ و گاها در مجامع معدنی وجود داشته است.

وی افزود: امیدوارم که عدم تمایل آنها و مقاومت های عجیب موجود بعد تجاری نداشته باشد و لازم به توضیح است که امروز محصولات ایمنی ما در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی استفاده می‌شود و ما را پذیرفته‌اند و من به عنوان یک فرد فعال در حوزه معدن علاقه‌مند بودم که در جامعه مهندسی معدن خدمتی را ارائه دهم و از این دانش استفاده شود که متاسفانه این مهم صورت نگرفته است.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان تاکید کرد: در گذشته ما شاهد انفجار در معادن گلستان، شاهرود، کرمان و سمنان بوده ایم و امروز در طبس و با سطح پایین ایمنی در معادن زغال‌سنگ مختلف در استان های مختلف که به عنوان بازدید کننده و یا مشاور در آنها حضور داشته ام، می بایست از امروز نگران فردا و احتمالا بروز حادثه هایی در مناطق دیگر باشیم.

این مهندس حوزه معدن گفت: انفجار در بخش معدنکاری در بخش معادن زیر زمینی زغال‌سنگ روی می‌دهد؛ چرا که گاز متان مختص معادن زغال‌سنگ است. در این معادن به غیر از انفجار گاز متان، مخاطرات گرده زغال وجود دارد.

وی حد مجاز گرده زغال‌سنگ را ۵ میلی‌گرم در متر مکعب دانست و افزود: این گرده قابلیت اشتعال و انفجار را دارد.

شیرین خاطر نشان کرد: برای عدم بهره‌گیری از ابزارها و ادوات ایمنی در معادن زغال‌سنگ بهانه‌هایی وجود دارد که از جمله آن پایین بودن قیمت زغال‌سنگ است و به همین دلیل معدنکاران به سمت ارتقای ایمنی در معادن نمی‌روند، در حالی که امروز ارزش زغال‌سنگ در حدی است که بتوان بخشی از درآمد معادن دولتی و خصوصی را به ارتقای ایمنی معدنکاران و نیروی انسانی خود اختصاص داد تا حوادث این چنینی رخ ندهد. عددی که برای ارتقای ایمنی معادن مورد نیاز است، خیلی کمتر از هزینه‌هایی است که برای حوادث این چنینی پرداخت می‌شود. دستورالعمل‌هایی که نادیده گرفته می‌شوند

وی با اشاره به ابلاغ دستورالعمل‌های ایمنی معادن از سال ۹۸، گفت: ما در این زمینه قوانین و مقررات را داریم و در برخی از آنها حتی درباره جزئیات ایمنی در معادن گفته شده است، ولی مشکل اصلی ما، عدم نظارت است. اگر معدنی به سمت ایمنی نرفته و از آشکارسازها و مانیتورینگ استفاده نمی‌کند، بعد از مهلت دادن در صورت امتناع، از ادامه کار آن معدن جلوگیری شود.

شیرین با تاکید بر اینکه تبعات و اثرات درگذشت افرادی که در حادثه معدن طبس جان خود را از دست دادند،به جامعه تعمیم می‌یابد، اظهار کرد: من به عنوان یکی از اعضای جامعه معدنی برای افزایش نظارت بر سطح ایمنی معادن تلاش‌های زیادی کردم، متاسفانه وقتی چنین حوادثی رخ می‌دهد، چند نفر مقصر می‌شوند و بعد به فراموشی سپرده می‌شود.

این فعال حوزه مهندسی معدن یادآور شد: از وقتی در معدن طزره سمنان حادثه‌ای رخ داد، تا به امروز چه کسی گفته که هنوز در معادن به صورت ناایمن و غیر حرفه‌ای فعالیت می‌شود و کدام بودجه برای تجهیزات ایمنی اختصاص داده شد؟ وی بخشی از دلایل حوادث معادن زغال‌سنگ را مربوط به مسائل اقتصادی و بودجه‌ای دانست و گفت: بودجه‌ها برای ایمنی معادن مصوب شده، ولی به معادن پرداخت نشده است. هزینه‌های ایمنی معادن یک پنجم هزینه‌های سایر فعالیت‌های معدنکاری است، ولی بر اثر رعایت نشدن ایمنی در معادن، اثرات سوئی که بر جای می‌گذارد، هزینه‌های بسیار بالاتری را به مجموعه‌های معدنی کشور تحمیل می‌کند.

شیرین افزود: ما خیلی تلاش کردیم که در زمینه ارتقای ایمنی معادن کمکی به کشور ارائه دهیم، ولی متاسفانه نه تنها حمایتی دریافت نکردیم، بلکه با ما مبارزه نیز کرده‌اند و من به عنوان عضوی از جامعه بزرگ معدنی کشور اعلام می‌کنم که لازم است با رویکرد دیگری به این حوزه وارد شد؛ به این معنا که نظارت افزایش یابد و به‌کارگیری تجهیزات ایمنی و استقرار مکانیزاسیون در معادن جدی گرفته شود.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان با تاکید بر ضرورت تخصیص بودجه‌ها برای ارتقای ایمنی و استقرار مکانیزاسیون و هوشمندسازی فرآیندهای نظارتی در معادن، یادآور شد: باید مانند دیگر صنایع بزرگ کشور همچون نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع دارویی و پزشکی، صنایع نظامی و ... به توانمندی های جوانان کشور وتولیدات داخلی در این صنعت اعتماد شود تا در سال‌های آینده شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم.