گام دوم جایزه مصطفی و پیشتازی دانشمندان فناوری ارتباطات و اطلاعات

به گزارش ستاد ارتباطات و ترویج بنیاد مصطفی، تجربه‌ برگزاری دوره اول جایزه مصطفی، زمینه برگزاری دومین دوره در سال 1396 (2017) را فراهم کرد. در اين دوره به  700 دانشمند و 361 نهاد علمی فراخوان ارسال شد تا در چهار رشته فناوری اطلاعات و ارتباطات، علم و فناوری زیستی و پزشکی، علم و فناوری نانو و کلیه زمینه‌های علم و فناوری، آثار بررسی شوند.

افزون بر این، در این دوره 241 اثر در دوره داوری مقدماتی و 57 اثر در داوری نهایی انتخاب شدند. از میان این پرونده‌ها، دو نفر در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات برگزیده شدند و دیگر حوزه‌ها برگزیده‌ای نداشت.

پروفسور سامی ارول گلنبه از ترکیه و استاد پیشین دانشگاه‌های لیژ و ساکله پاریس و استاد تمام موسسه انفورماتیک محض و کاربردی وابسته به فرهنگستان علوم لهستان با اثر مدل‌سازی و ارزیابی عملکرد سیستم‌های کامپیوتری و محمدامین شکراللهی از ایران و استاد موسسه دولتی پلی‌تکنیک لوزان سوئیس، برگزیده دومین دوره جایزه مصطفی شدند.

پروفسور ارول گلنبه (متولد 1945 ترکیه و ساکن فرانسه) دانش‌آموخته علوم رایانه، الکترونیک و ریاضیات کاربردی از دانشگاه ترکیه، دانشگاه فنی خاورمیانه و دانشگاه نیویورک استاد مدعو امپریال کالج لندن، دانشگاه 13 پاریس، دانشگاه لژ بلژیک و عضو انجمن علمی ترکیه برای طراحی بسته تحلیل شبکه صف این جایزه را دریافت کرد. اختراع تقریب‌های واپخشی برای عملکرد رایانه، استخراج طرح‌های مخابره برای بهینه‌سازی عملکرد ارتباطات دستیابی تصادفی که شالوده پروتکل‌های معروف مک (Mac) هستند، همچنین ایجاد طرح‌هایی برای به حداکثر رساندن قابلیت اطمینان پایگاه‌های اطلاعاتی از جمله اقدامات ارزشمند او است.

پروفسور گلنبه همچنین محصول جدیدی از شبکه‌های صف با مشتریان و تریگرهای منفی معروف به شبکه‌های جی (G) یا شبکه‌های گلنبه را طراحی کرد. این اختراع نشان می‌دهد می‌توان عملکرد سیستم‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات را که تلفیق کننده توابع مهم کنترل هستند، از طریق ریاضیات ارزیابی کرد. علاوه بر این، وی مدل جدیدی از شبکه عصبی احتمالی جهش‌یافته را مطرح کرد که به شبکه عصبی تصادفی معروف است. وی با طراحی راه حل ریاضی و الگوریتم‌های یادگیری این مدل موفق به استفاده از آن در مشکلات مهندسی و زیستی شد.

پروفسور محمدامین شکراللهی (متولد 1964 ایران) و استاد دانشکده علوم پایه موسسه دولتی پلی‌تکنیک لوزان دیگر برگزیده این دوره جایزه بود. وی دانش‌آموخته رشته ریاضیات از دانشگاه کارلسروه آلمان در مقطع ارشد و دکترای علوم ریاضیات از دانشگاه بن با تز دکتری «بهبود نظریه کدگذاری و پیچیدگی از طریق زمینه‌های تابع جبری»، صاحب کرسی استادی در زمینه الگوریتم دانشکده علوم انفورماتیک و علوم ارتباطات همچنین کرسی استادی در زمینه ریاضیات الگوریتمی در دانشکده علوم پایه دانشگاه پلی تکنیک لوزان سوئیس است.

در این نظریه، یک کد فواره‌ای/ Fountain می‌تواند با استفاده از چند داده جریان نامحدودی از داده‌های خروجی ایجاد کنند به این صورت که هر مجموعه از این داده‌ها به اندازه کافی می‌توانند جهت بازیابی داده‌های اولیه استفاده شوند. الگوی کد فواره‌ای دارای کاربردهای متعددی است؛ از جمله مخابرات ماهواره‌ای، انتشار اطلاعات، تلویزیون ماهواره‌ای، انتقال بی سیم داده‌ها، مخابره چندفرستنده‌ای،‌ شبکه‌های نظیر به نظیر و کاربردهای دیگر.

درحال حاضر میلیون‌ها محصول در سراسر جهان درحال استفاده از این کدها هستند؛ مثلا تلویزیون‌های اینترنتی و سیستم‌های اختصاصی‌تر انتقال داده که توزیع داده به مناطق روستایی را ممکن می‌کنند. از این رو، دکتر شکرالهی به دلیل تلاش در زمینه کدهای رپتور و تاثیر ماندگار آن بر زندگی بشریت برگزیده جایزه مصطفی شد.

تاسیس نخستین مدرسه تابستانی در زمینه جنبه‌های نظری علوم رایانه در تهران و برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینه کدهای رپتور برای مخابرات سیار در دانشگاه تهران از جمله دیگر اقدامات مهم دکتر شکرالهی به شمار می‌آید. وی همچنین مشاور تعداد زیادی از دانشجویان دکتری و محققین پسادکتری از کشورهای اسلامی بوده است.

آیین پایانی این دوره از جایزه مصطفی نیز 12 آذر در تالار وحدت و با حضور سورنا ستاری معاون پیشین علمی و فناوری ریاست جمهوری، عبدالسلام المجالی رئیس آکادمی علوم جهان اسلام و بیش از 90 تن از دانشمندان جهان اسلام برگزار شد و برگزیدگان جوایز خود را دریافت کردند.

این دوره برگزاری جایزه نیز با سومین دوره نشست‌های تخصصی همراه بود که نشست‌های تبادل تجربيات علم و فناوری و به اختصار استپ (Science and Technology Exchange Program) نام دارد.

نشست‌های استپ در حوزه‌های علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، علم و فناوری زيستی و پزشكی، علم و فناوری نانو، اقتصاد و بانكداری اسلامي در دانشگاه‌های تهران، صنعتی شريف، علوم پزشكی شهيد بهشتی، علوم پزشكی تهران، امام صادق(ع)، تربيت مدرس و علم و صنعت ايران برگزار شد.

همچنین سخنرانی‌های علمی طی اين هفته در حوزه‌های علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، علم و فناوری زيستی و پزشكی، علم و فناوری نانودر دانشگاه‌های اصفهان، صنعتی اصفهان و فردوسی برپا بود.

گفتنی است پنجمین آیین اعطای جایزه مصطفی روز دهم مهرماه 1402 در اصفهان برگزار خواهد شد. این نخستین باری است که جایزه مصطفی  خارج از تهران برگزار می­ شود و اصفهان به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تمدن اسلامی، میزبان این جایزه خواهد بود.

علاوه بر شهر اصفهان که مرکز این رویدادهای علمی است، رویدادهای پراکنده‌ای نیز در دانشگاه‌های شهرهای مختلف کشور برگزار خواهد شد.