مراکز رشد؛ از پیله تا پروانه واحدهای فناور

به گزارش خبرنگار روابط‌عمومی پارک فناوری پردیس، به نقل از خبرگزاری فارس، خیلی از کسب‌وکارهای بزرگ دنیا، با یک ایده خلاقانه شروع شده است؛ یک ذهن پویا و نخبه که برای حل یک مشکل یا بهبود یک خدمت، راه‌حل منحصربه‌فردی دارد که باید حمایت شود. در اکوسیستم کسب‌وکارهای فناورانه، نقطه شروع حمایت از این ایده‌های خلاقانه، مراکز رشد هستند. این مراکز میزبان تیم‌های فناور و شرکت‌های نوپایی هستند که در مسیر ایجاد یک کسب و کار و توسعه آن قرار دارند و با ارائه خدمات و رفع موانع، امکان توسعه در فضای کسب و کار به خصوص در حوزه فناوری و نوآوری را فراهم می‌کنند. افرادی که قصد ورود به فضای کسب و کار فناورانه و نوآورانه را دارند باید آمادگی ذهنی از مسیر پیش رو داشته باشند و بتوانند موانع و فرصت‌های مسیر را شناسایی کنند. مراکز رشد بستر مورد نیاز برای این کار را فراهم می‌کند. این مراکز چه ویژگی‌هایی دارند و یک کسب و کار فناورانه از پیله تا پروانه، چه مسیری را طی می‌کنند؟ برای پاسخ به این سوالات با محسن علی اکبریان، رئیس مرکز رشد فناوری نخبگان پارک فناوری پردیس گفتگو کردیم.

علی اکبریان، با اشاره به فعالیت‌های مرکز رشد پارک فناوری پردیس، گفت: در این مرکز نیز ماموریت‌های مشابهی داریم و برنامه‌ها و خدماتی مخصوصی را در این راستا ارائه می‌دهیم. پذیرش تیم‌ها از طریق فراخوان عمومی انجام می‌شود که محورهای تخصصی دارند و متناسب با ظرفیت‌های پذیرش مرکز رشد در حوزه‌های کاربردی انتخاب می‌شوند. فراخوان اخیر مرکز رشد فناوری نخبگان پارک پردیس «مسیر» نام دارد و با توجه به جهت‌گیری کلی کشور در سال جدید، بخشی از ظرفیت خود را به حوزه کشاورزی نوین اختصاص داده‌ایم. همچنین در این فراخوان طرح‌ها و ایده‌های کاربردی در حوزه‌های دیجتال، نفت‌، گاز و پتروشیمی و سلامت نیز پذیرش می‌شوند. پس از بررسی ایده‌ها ، از تیم‌ها برای مصاحبه و معارفه اختصاصی دعوت می‌شود و درنهایت بخشی از آنها وارد فرایند جذب مرکز رشد می‌شوند.

در مرحله پیش‌ رشد چه اتفاقی می‌افتد؟

وی ادامه داد: نقطه شروع در مرکز رشد پارک فناوری دوره آماده‌سازی است که به عنوان مرحله‌ای پیش از پیش رشد طراحی شده است. در این دوره تمرکز بر ایده‌محوری و کار گروهی تیم است تا ایده پخته‌تر شود، همچنین اعضای گروه در خصوص نحوه انتقال مفاهیم و طرح به مشتریان و سرمایه‌گذاران آموزش می‌بینند. در نهایت پس از یک دوره 2.5 تا 3 ماهه داوری انجام شده و طرح‌های برگزیده وارد مرکز رشد می‌شوند. مرحله پیش رشد یا رشد مقدماتی متناسب با نحوه رشد استارتاپ و واحد فناور بین 6 تا 9 ماه طول می‌کشد، مدت زمان این مراحل براساس آیین‌نامه‌های بالادستی است و در تمامی مراکز رشد کشور اعمال می‌شود. پیش رشد دوره‌ای برای تکمیل تیم هسته فناور و ترسیم برنامه‌ای برای آینده است.

در این مرحله هسته‌های فناور و استارتاپ‌ها باید برنامه یک ساله و سه ساله‌ای برای کسب و کار خود ترسیم کنند. این امر با ارائه راهنمایی‌ها، مشاوره‌ها و خدماتی صورت می‌گیرد که مرکز رشد در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهد. طی دوره پیش رشد استارتاپ‌ها و هسته‌های فناور در مرکز رشد آموزش می‌بینند و با توجه به بازار پیش رو، برنامه توسعه کسب و کار خود را در قالب برنامه‌های یک ساله، دو ساله و سه ساله ترسیم می‌کنند. در مرحله پیش رشد الزامی برای ماهیت حقوقی وجود ندارد، به عبارت دیگر نیازی نیست تیم‌ها در قالب یک شرکت حقوقی فعالیت کنند.

در مرحله رشد چه اتفاقی برای هسته فناور می‌افتد؟

علی اکبریان اظهار کرد: یک هسته فناور یا یک تیم برای گذر از دوره پیش رشد و ورود به دوره رشد باید به شاخصه‌هایی خاصی دست یافته باشد که یکی از آنها داشتن ماهیت حقوقی شرکت است. درواقع تیم فناور باید به یک شرکت تبدیل شود، بدون ثبت شرکت امکان پذیرش در دوره رشد برای هسته فناور وجود ندارد. البته ثبت شرکت تنها مورد لازم برای ورود به مرحله رشد نیست، مشخصه‌های فنی طرح کسب و کار باید به قوام خوبی رسیده باشد و بخش‌های مختلفی را شامل شود که برنامه یک ساله و سه ساله شرکت را تضمین کند. همچنین داشتن تیم مناسب برای توسعه کسب و کار یکی دیگر از شاخصه‌های ضروری برای ورود به دوره رشد است. تنها تیم‌هایی می‌توانند وارد دوره رشد شوند که مشخصه‌های مذکور را احصا کنند.

الزام به ثبت شرکت در دوره رشد با توجه به قوانین تجارت صورت می‌گیرد. براساس قوانین کسب و کار، عمده خدمات و حمایت‌های دولتی و حاکمیتی در بخش‌های مختلف توسعه کسب و کارهای فناورانه برای واحدهای حقوقی در نظر گرفته شده‌ است و افراد حقیقی از این تهسیلات بهره‌ای نمی‌برند. از سوی دیگر دوام و توسعه کسب و کارها باید به صورت قانونی و در چارچوبی مشخص انجام شود. ایجاد یک شرکت در ابتدای مسیر به تیم‌های فناور کمک می‌کند تا شالوده درستی را پی‌ریزی کنند و براساس آن کسب و کار خود را توسعه دهند.

استارتاپ‌ها و واحدهای فناوری که از نظر فنی و سازمانی شکل اولیه را گرفته باشند تبدیل وضعیت داده و وارد دوره رشد می‌شوند. این دوره بسته به حوزه فعالیت شرکت بین 2.5 تا 4.5 سال است، به طور کلی حداکثر زمان حضور رشد شرکت‌ها در مرحله رشد 5 سال به شمار می‌رود. زمان حضور یک شرکت در دوره رشد براساس حوزه فعالیت، طول عمر فناوری و سهولت دسترسی به بازار تمدید می‌شود. شرکت‌هایی که عمر فناوری طولانی‌تری دارند، می‌توانند مدت بیشتری در مرکز رشد مستقر شوند. در دوره رشد تمرکز اصلی بر بخش فنی و بازار شرکت است. در این مرحله شرکت خود را به نقطه‌ای رسانده و برای توسعه فنی کار یا توسعه بازار نیازمند حمایت و تسهیلات است که این امر براساس آیین‌نامه حمایتی به شرکت‌ها ارائه می‌شود.

رئیس مرکز رشد فناوری نخبگان پارک فناوری پردیس بیان کرد: مرکز رشد در این مرحله منتور تخصصی و کوچینگ حرفه‌ای به شرکت‌ها ارائه می‌دهد تا شرکت‌ها بتوانند به بازار هدف خود نفوذ کرده و رشد کنند. تمرکز اصلی در مرحله رشد جا نماندن از مباحث فنی، به روز بودن فناوری محصول و تامین بازار است. مرکز رشد امکان صادرات را برای شرکت‌هایی که توانایی تامین بازار خارجی را دارند، فراهم می‌کند و این شرکت‌ها را وارد کانال‌های ارتباطی می‌کند که بتوانند محصول یا خدمت خود را صادر کنند. شرکت‌هایی که تنها بازار داخلی دارند نیز در خصوص بخش‌بندی بازار و شناسایی جامعه هدف مشتریان حمایت می‌شوند.

در مرحله پسارشد چه اتفاقی می‌افتد؟

وی ادامه داد: پس از اتمام مرحله رشد، شرکت‌ها برای فارغ‌التحصیلی از مرکز رشد مجددا ارزیابی می‌شوند تا مشخص شود که امکان خروج موفق از مرکز رشد را دارند یا خیر. در این مرحله مدارک و مستندات در حوزه‌های فنی، اقتصادی، بازار و سازمانی از شرکت‌ها اخذ، ارزیابی و داوری می‌شوند. شرکت‌هایی که شرایط لازم را دارند به عنوان شرکت‌های موفق و رشد یافته از مرکز رشد خارج می‌شوند. این شرکت‌ها می‌توانند در یکی از پارک‌های علم و فناوری مستقر شوند و به عنوان یک شرکت پارکی فعالیت کنند.

با شرکت‌های مرکز رشدی شرکت‌های نوپا به شمار می‌روند. بنابراین شرکت‌های پارکی در مقایسه با شرکت‌های مرکز رشدی اعتبار بالاتری دارند و با بازار بزرگ‌تری روبه رو می‌شوند. همچنین خدمات و بیشتری از سوی حاکمیت دریافت می‌کنند. شرکت‌ها در دوره پسارشد ارزیابی مجدد نمی‌شوند و می‌توانند با تبدیل وضعیت به عضویت پارک‌های علم و فناوری دربیایند. شرکت‌ها در ابتدا به صورت استیجاری وارد فضای پارک می‌شوند اما با رشد کسب و کار خود می‌توانند واحد تملیکی یا زمین خریداری کنند و ساختمان خود را بسازند. در مرحله پسارشد محدودیت زمانی برای حضور شرکت‌ها در پارک‌های علم و فناوری وجود ندارد. همچنین این شرکت‌ها می‌توانند تا 20 سال از مزایای شرکت‌های پارکی اعم از معافیت‌های مالیاتی استفاده کنند.