شبکه فن‌بازار ملی ایران بنگاهی برای تبادل فناوری بومی

صالح خالقی،‌ دبیر شبکه فن بازار ملی ایران در یادداشتی که در روزنامه جام جم منتشر کرده است به معرفی این شبکه و کارکردهای آن پرداخته است:

شبکه فن‌بازار ملی ایران از سال۸۱ همزمان با تاسیس پارک فناوری پردیس فعالیت خود را آغاز کرد. بر اساس مطالعاتی که انجام شد در بسیاری از کشورها سازوکار و ساختاری به منظور تسریع‌کننده و تسهیل‌کننده مبادلات فناوری در داخل کشور یا بین کشورها وجود داشت.

تا ابتدای دهه ۸۰ این مدل در کشور ما پیاده نشده بود، اما کم‌کم سازوکار و ساختارش شکل گرفت. در ابتدای فعالیت براساس برخی رویدادها و برنامه‌ها سعی کردیم که مبادلات فناوری عرضه‌کننده و متقاضی را آسان‌تر کنیم. به مرور این رویدادها جدی‌تر شد و با کیفیت بهتری برگزار شد که نتایج تقریبا ملموسی را هم به دنبال داشت.

ابتدای دهه ۹۰ برخی اسناد بالادستی از جمله نقشه جامع علمی کشور و سند جامع شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد شد که الزام‌آور تسهیل تبادل فناوری بود و از آنجا که شبکه فن‌بازار ملی ایران در آن برهه سابقه ۱۰ ساله‌ای داشت این وظیفه به فن‌بازار ملی ایران محول شد. آیین‌نامه تاسیس شبکه به امضای معاون اول رئیس‌جمهور رسید، آیین‌نامه‌هایی برای ادامه فعالیت شکل گرفت و همین موجب شد که فعالیت شبکه ملی فن‌بازار ایران از برگزاری صرفا یک رویداد فراتر برود و به سازوکاری برای هم‌رسانی و تسهیل فرآیند تبادل فناوری نیاز داشته باشد. 
شبکه ملی فن‌بازار ایران براساس اسناد بالادستی موظف شد در نقاط مختلف کشور دفتر فن‌بازار ایجاد کند؛ بر این اساس طی ۱۰سال گذشته اقداماتی برای توسعه دفاتر شکل گرفت و اکنون هر استان یک دفتر فن‌بازار دارد که به آن دفتر فن‌بازار منطقه‌ای می‌گوییم. 
بخش دیگر از این برنامه‌ها ایجاد دفتر فن‌بازار تخصصی است. در نقشه جامع علمی کشور، هشت «حوزه الف» تعریف شده است که باید برای هریک از آنها دفتر فن‌بازار تخصصی ایجاد شود. ما در حال حاضر پنج فن‌بازار تخصصی ایجاد کرده‌ایم و به زودی دفتر تخصصی باقی حوزه‌ها هم تأسیس خواهد شد. فن‌بازار تخصصی صنعت نفت، صنعت گاز، صنعت پتروشیمی، شهر هوشمند و فن‌بازارسلامت از جمله فن‌بازارهایی هستند که ایجاد شده‌اند؛ فن‌بازار تخصصی صنعت معدن را هم در آینده نزدیک ایجاد خواهیم کرد. البته اقدامات و فعالیت‌های آن هم شروع شده، اما امضای قرارداد و آغاز فعالیت رسمی آن طی یکی دو هفته آینده انجام خواهد شد. 
هر دفتر فن‌بازار یک متولی دارد؛ در استان‌ها تولیت با پارک‌ها یا شهرک‌های صنعتی و در حوزه‌های تخصصی هم بالاترین نهاد آن حوزه تخصصی است. برای مثال متولی فن‌بازار گاز، شرکت ملی گاز ایران است، متولی فن‌بازار نفت شرکت ملی نفت  و به همین ترتیب شرکت ملی پتروشیمی، وزارت بهداشت و شهرداری تهران هم متولی فن‌بازارهای پتروشیمی، سلامت و شهر هوشمند هستند. از دیگر فعالیت‌هایی که از ابتدای دهه ۸۰ در شبکه ملی فن بازار ایران شکل رفته است، ایجاد بانک جامع محصولات فناورانه کشور به نشانی techmart.ir است. درواقع این سامانه سازوکار و مفهومی است که مبادلات را ساده‌تر می‌کند و بر اساس داده‌هایی که به آن وارد می‌شود محصولات فناورانه در آن معرفی‌ می‌شوند. در حال حاضر بیش از ۳۰هزار کاربر در این سامانه فعال هستند، بیش از ۱۴هزار محصول و بیش از ۷۰۰۰شرکت در این سامانه حضور دارند.
دفاتر فن‌بازار در سراسر کشور بر مبنای برنامه مدون سالانه فعالیت می‌کنند و فرآیندهای مبادلاتی را که شامل بازاریابی محصولات، جابه‌جایی سرمایه، انتقال فناوری و رفع نیاز فناورانه است، بر اساس حوزه فعالیت خود تسهیل می‌کنند. 
از سوی دیگر شبکه ملی فن بازار نیز با برگزاری رویدادهای تجاری در حوزه نوآوری و فناوری در حوزه‌های مختلف از جمله فستیوال اختراعات، استارت‌آپ‌دمو، برگزاری نشست‌های بهره‌برداری از توان داخلی، نمایشگاه ارائه نیازهای فناورانه و نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این مسیر به هم‌رسانی فناور و متقاضی در کشور کمک می‌کند. 
در کنار تمام این فعالیت‌ها و زمینه‌های ایجاد شده، اقدام نهایی برای ایجاد تبادلات از سوی کارگزاران فناوری به عنوان یکی از کلیدی‌ترین اعضای شبکه ملی در جهت چابک‌سازی تبادلات فناوری انجام می‌شود. این کارگزاران شرکت‌های خصوصی چابکی هستند که وظیفه دارند عرضه‌کننده و متقاضی را به هم اتصال دهند. این کارگزاران در نمایشگاه‌ها، فن‌بازارهای استانی و فن‌بازارهای تخصصی حضور دارند و نیاز و فناوری را به خوبی شناسایی و هم‌رسانی می‌کنند. در این راستا در شبکه ملی فن‌ بازار سازوکاری ترتیب داده شده که انگیزه مناسبی برای فعالیت حداکثری این کارگزاران ایجاد شود. 
براساس آخرین گزارش، در دو سال گذشته، مجموع ۳۹۰قرارداد در شبکه فن‌بازار ملی ایران به ارزش ۷۰۴ میلیارد تومان منعقد شده است. وجود شبکه فن بازار ملی به عنوان بازوی اجرایی معاونت علمی در ایجاد تبادلات فناوری و نظارت دقیقی که بر فعالیت‌های کارگزاران و متولیان دارد موجب می‌شود که این فرآیند با اطمینان خاطر بیشتری برای طرفین تبادلات همراه باشد.