جایزه مصطفى انگيزه ای والا برای دانشمندان است

به گزارش ستاد ارتباطات و ترویج بنیاد مصطفی(ص)، جواد الخراز (Jauad El Kharraz) در مورد اهمیت جایزه مصطفی(ص) اظهار داشت: چنین جایزه ­ای، می ­تواند انگیزه ­ای برای دانشمندان و محققان جهان اسلام برای انجام تحقیقات برجسته و ارائه راه­ حل­ های نوآورانه و فن ­آوری ­های جدید باشد؛ به طوری که ابتکارات علمی را در پی خواهد داشت و برکیفیت علمی دانش بشر به ‌ویژه جهان اسلام می­ افزاید.

وی ضمن اشاره به مبلغ نقدی جایزه مصطفی(ص) گفت: این پاداش به محقق یا دانشمند کمک می کند تا اختراع یا نو آوری خود را به بازار عرضه کند یا تحقیقات علمی خود را به بازارهای بین ­المللی برساند یا آزمایشگاه و گروه تحقیقاتی خود را برای افزودن اطلاعات علمی بیشتری سامان دهد. در عین حال، ارزش معنوی این جایزه بیشتر است زیرا نام دریافت­ کننده جایزه در جوامع علمی دنیا ثبت می­ شود. بر همین اساس جایزه مصطفی در آینده به جایزه ‌ای مرجع در جهان تبدیل می ­شود.

وی در مورد فرصتی که جایزه مصطفی(ص) و نشست­ تبادل علم و فناوری (استپ /STEP ) برای دانشمندان و نوآوران ایجاد می ­کنند بر اهمیت توسعه همکاری علمی بین دانشمندان و نوآوران جهان اسلام تأکید کرد و گفت: بیشتر همکاری­ های علمی دانشمندان مسلمان با دانشمندان اروپایی یا آمریکایی است و به‌ ندرت بین دانشمندان جهان اسلام تبادل علمی اتفاق می‌ افتد.

وی افزود: دانشمندان جهان اسلام باید از این فرصت استفاده کرده و گروه­های تخصصی در زمینه­ های علمی مختلف ایجاد کنند. بدون تحقیقات علمی، کشورهای اسلامی ضعیف خواهند شد، به همین دلیل باید در تحقیقات علمی سرمایه­ گذاری و همکاری علمی را بین خود تقویت کنیم و منابع و مشوق­ هایی برای آن ایجاد کنیم و حداقل در سطح مشاوره علمی، دانشمندان را در کنار تصمیم­ گیرندگان قرار دهیم.

الخراز با اشاره به مشکلات پیش ‌روی رشد جهان اسلام، توضیح داد: مهاجرت نخبگان مسلمان، موضوع مهمی است و خسارات بزرگی به جهان اسلام وارد می­ کند، زیرا به سود کشورهای مهاجر پذیر است که آن­ها را می‌پذیرند و کشورهای وطن این نخبگان سودی نمی‌برند.

مدیر مرکز منطقه‌ ای انرژی ‌های تجدید شونده و کار آمدی انرژی در مورد جایزه مصطفی گفت: این جایزه برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان کافی نیست، زیرا جایزه مصطفی(ص) باید با اقدامات دیگری مانند تعهد تصمیم­ گیرندگان از طریق افزایش بودجه تحقیقات علمی، توجه بیشتر به نیروهای علمی و دانشگاهی و فراهم­ آوری محیط تحقیقاتی به دانشمندان و محققان نظیر کشورهای اروپایی و آمریکایی و توسعه آزمایشگاه­ های مجهز و روش ­های اداری روان، دستمزد تشویقی و جوایز و مشوق ­های مستمر نیز انجام دهد.

الخراز پیشنهاد کرد: بودجه اختصاص‌ یافته به تحقیقات علمی و تشویق مشارکت دانشگاه­ ها و موسسات تحقیقاتی و بخش خصوصی؛ از جمله شرکت­های صنعتی افزایش یافته و اعتبار بیشتری برای همکاری بین نهادهای مختلف تحقیقاتی در جهان اسلام و حتی با نهادهای تحقیقاتی پیشرو در اروپا، آمریکا و آسیا، به موازات ایجاد جوایز ملی و بین­ المللی اختصاص یابد.

وی در خصوص تحقیقات علمی گفت: بايد ساز وكار منظم و مشخصی داشته باشيم كه هدف آن ارتقاي جايگاه علمي محققان و اساتید دانشگاه ­ها بر اساس کيفيت تحقیقات علمی باشد نه کمّيت آن و  بر اساس ارزش تولیدات علمی و كاربردهای عملی و سرمايه ­گذاري روي پروژه­ های مبتنی بر نوآوری باشد که نیازهای ملي و مشكلات اساسی مربوط به بخش­ های آب و انرژی، بهداشت، حمل و نقل و کشاورزی را رفع مي­کند. همه این ها باید بخشی از یک راهبرد ملی و منطقه ­ای برای پیشرفت تحقیقات علمی با سازوکارهای مشخّص وشاخص­ هاي معين باشد که کارگروه­ هاي تخصصي بر آن نظارت دارند و براساس آنها کمک­ های مالی و بودجه ­ای ميان محققان و تحقیقات علمی توزیع می ­شود.

این دانشمند مراکشی یادآور شد: همکاری بین کشورهای جهان اسلام؛ به‌ویژه در زمینه تحقیقات علمی هنوز محدود است و در سطح همکاری بین محققان جهان اسلام و همتایان آنها در کشورهای غربی نیست. فرصت­ های توسعه این همکاری ­ها با امضای توافق ­نامه ­های همکاری و تبادل علمی و ایجاد برنامه­ های مشابه برنامه ­های اتحادیه اروپا در حال اجراست، قابل ارتقاء می ­باشد.

وی در مورد دلایل منجر به زوال تحقیقات و مطالعات علمی در جهان اسلام در گذشته خاطرنشان کرد: بزرگ‌ ترین دلیل آن رکودی است که قرن ­ها پیش در جهان اسلام رخ داد؛ به گونه ­ای که علوم محدود به علوم دینی شده بود و با هر متفکری که اندیشه جدیدی داشت، مبارزه می ­شد. کتاب ­های ابن رشد که هزاران نسخه در اروپا ترجمه شد، سوزانده شد و حاکمان آن زمان جامعه ­ای بدون تفکر یا ابتکار و نوآوری ایجاد کردند؛ به گونه ­ای که منجر به عقب ­ماندگی جهان اسلام و پیشرفت اروپاییان شد که از قرن هفدهم تقریباً همه چیز جدید را اختراع کردند، آنها کشورهای ما را استعمار و ما را از نظر فکری، علمی، اقتصادی و حتی سیاسی پیرو خود کردند.

جواد الخراز گفت: جهان اسلام بدون پیشرفت در تحقیقات علمی و سیستم نوآوری و آزاداندیشی نمی­ تواند بار دیگر افتخارات خود را به دست آورد.

جایزه مصطفی با هدف شناسایی تلاش‌ های دانشمندان مسلمان در توسعه علم و فناوری در جهان و بعد از مطالعه علمی ۳۰۰ جایزه جهانی و بررسی استانداردهای این جوایز از اوایل دهه 90 و به دلیل اهمیت دانش در سخنان پیامبر خاتم و مختص دانشمندان مسلمان و مزین به نام پیامبر اکرم  آغاز به کار کرد و تاکنون چهار دوره در سال ‌های 1394، 1396، 1398 و 1400 برگزار شده و پنجمین دوره آن مهر 1402 و همزمان با میلاد پیامبر رحمت در اصفهان  برگزار خواهد شد.

این جایزه هر سال در سه حوزه تخصصی فناوری ارتباطات و اطلاعات، علوم زیستی و پزشکی، نانو و یک حوزه عمومی؛ یعنی سایر علوم اعطا می‌شد که در این دوره یعنی دوره پنجم حوزه عمومی به گروه علوم پایه و مهندسی تغییر کرده است.