ارزش‌گذاري در بورس ايده از طريق پارك فناوري پرديس

بازار دارایی‌های فکری و بورس ایده در ایران مفاهیمی جدید در خدمت تسهیل تبدیل ایده به محصول است به عبارت دیگر صاحب ایده و سرمایه گذار هر دو در فرآیندی عادلانه که با رشد علمی کشور همراه است سود می‌برند. اما این فرآیند چگونه طراحی شده و حاصل آن چه بوده است؟

دکتر علیرضا دلیری معاون توسعه مدیریت و منابع معاونت علمی و فناوری رياست جمهوري در برنامه گفتگوي ويژه خبري شبكه چهار سيما به این مبحث پرداخته است.

آقای دکتر فروش ایده در ایران تا کنون چقدر درآمدزایی داشته است؟

ایده مثل کالای ملموس نیست که بشود به راحتی آن را عرضه کرد، قاعدتاً مردم و سرمایه‌گذاران ما به کالای قابل روعیت بهتر اقبال دارند. متأسفانه این حوزه افراد خاص خود را می‌خواهد و لذا شاید هر فرد و یا سرمایه‌گذار امکان شناخت از این حوزه را ندارد و یا ارزش آن را نداند. هرچند ایده‌ها براساس پایه علمی که دارند ممکن است ارزش بالاتری نسبت به کالاهای ملموس داشته باشند و حتی در مواردی تحول در حوزه اقتصادی یا یک فعالیت اقتصادی را ایجاد کند.

طی این دوسالی که بازار بورس راه‌اندازی شده، چه میزان درآمد داشته‌ایم؟

کمتر از دو سال است که این بازار شکل گرفته ولی در این خصوص تجربه زیادی در دنیا برای عرضه دارایی‌های فکری وجود ندارد و کشورهای کمی هستند که به این حوزه روی آوردند، و کشور ما با الگو برداری از کشورهای پیشرفته و بر اساس نگاه دولت و نظام به اقتصاد دانش‌بنیان به آن توجه کرد.

آقای دکتر به نظر خیلی درآمد ناچیز بوده که شما آماری در این خصوص ارائه نمی‌دهید.

آمار عرضه بالا بوده اما آمار فروش کم بوده و اقبال آنچنانی صورت نگرفت. ما در یکسال گذشته بیش از 120 طرح عرضه کردیم که تا کنون ۳ طرح فروش رفته و 3 طرح هم در حال فروش هستند، مدل عرضه را ما عوض کردیم از تابلو بورس به برگزاری جشنواره‌ها منتقل کردیم و تا کنون سه جشنواره برگزار شده که بتوانیم متخصصین این حوزه را گرد هم جمع کنیم و ایده‌هایی که مربوط به آن حوزه هستند را معارفه کنیم. خوشبختانه سه عرضه‌ای که داشتیمو به زودی معامله می‌شوند و یک عرضه‌ای که معامله‌اش انجام شد از خروجی فستیوال چند ماه گذشته است که در تجهیزات لوازم خانگی داشتیم و در اوایل شهریور ماه فستیوال تجهیزات پزشکی را داریم که در این فستیوال بیش از 35 طرح و ایده عرضه خواهند شد و فکر می‌کنم با این روشی که در پیش گرفتیم بتوانیم تحول خوبی را در بحث بورس ایده شاهد باشیم.

چالش‌های رونق گرفتن ایده در بازار بورس ایران چیست؟ آیا سازوکاری که در نظر گرفته شده اشکال دارد یا موارد دیگری وجود دارد؟

همه عامه مردم نمی‌توانند این بازار را بشناسند و قشر خاص خود را می‌خواهد و شناسایی این قشر خاص نیاز به ورود موشکافانه دارد. ما در برنامه‌ای که در معاونت علمی و فناوری پیش گرفته‌ایم برای تکمیل بحث بازار سرمایه، در گذشته ما افتتاح صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه را داشتیم که اتفاق خوب و جدیدی بود و پنج صندوق مجوز داده شد و شش صندوق نیز در حال گرفتن مجوز هستند و این باعث شده که ما بتوانیم ارتباط خوبی بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ایده‌هایی که در بازار دارایی‌های فکری وجود دارد برقرار کنیم و مرتب جلسات هفتگی را با این صندوق‌ها داریم که بتوانیم طرح‌هایی که در بازار دارایی فکری داریم برای این سرمایه‌گذاران معرفی کنیم که یکی از حوزه‌هایی که بتوانند سرمایه‌گذاری کنند در بورس ایده صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشند. همچنین ما شرکت‌های دانش‌بنیانی داریم که بزرگ شده‌اند و خودشان توانایی حضور در بازار سرمایه را دارند، طی تفاهم نامه‌ای با سازمان بورس منعقد کردیم که بتوانیم طرح‌های بزرگی که ظرفیت حضور در بازار سرمایه و در بورس را دارند در تابلویی در فرابورس داشته باشیم و خدمات ویژه‌ای به آنها بدهیم.

من فکر می کنم با این بسته‌ای که کامل شد، هم بورس ایده هم صندوق‌های جسورانه و هم تابلوهای بورس برای شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانیم یک فایل خیلی خوبی در بازار سرمایه برای شرکت‌ها دانش‌بنیان داشته باشیم و شاهد تحول بزرگی در این حوزه باشیم.

دانشگاه‌ها چه جایگاهی در این فرآیند دارند و چه مشوق‌هایی برای اساتید و دانشجویانی که ایده دارند در نظر گرفته شده وارد این بازار بشوند؟

ما یک بررسی میدانی انجام دادیم، در دانشگاه‌ها طرح‌های زیادی وجود داشت که بر اساس اعتبارات پژوهشی دانشگاه‌ها منجر به یک خروجی و یا نمونه‌ای شده بود اما عملیاتی و تجاری‌سازی نشده بود. دانشگاه‌ها را تشویق به واگذاری این طرح‌ها کردیم که در قالب شرکت‌های خصوصی یا شرکت‌های دانشگاهی که اساتید دانشگاه با مشارکت خود دانشگاه ثبت می‌کنند طرح‌ها تجاری‌سازی بشوند و ما برای رونق این تجاری سازی یک اهرم تشویقی قرار دادیم و مصوب کردیم که دانشگاه‌هایی که طرح‌های موجود ناشی از فعالیت‌های پژوهشی را به اساتید و دانشجویان عرضه و واگذار کنند ما پنج درصد از فروش شرکت‌های اساتید را به دانشگاه برای زیرساخت‌های فناوری کمک کنیم که دوباره زیربنای بشود برای فعالیت فناوری که بتوانند مجدداً طرح‌های جدیدی را عرضه کنند.

دانشجویان و اساتید ما تحقیق می‌کنند و ایده‌های خود را ارائه می‌کنند، چقدر برای فرهنگسازی اینکه ایده‌ها از مرحله تحقیق گذر کنند و وارد بازار شوند کار شده ؟

بستری که در قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان ایجاد شد شرایط را فراهم کرده، ما اعتقاد داریم که وقتی ایده تبدیل به محصول می شود و سپس محصول می‌خواهد تجاری‌سازی شود و توسعه یابد حتماً افرادی که با بازار سروکار دارند، فرآیند‌های بازار را می دانند و یا سرمایه‌گذارند باید در کنار اساتید و نخبگان ما قرار گیرند.

برای اینکه تعامل بین این‌ها برقرار شود چه کارهایی صورت گرفته و چه باید کرد؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری که پیش‌ترصحبت‌شان شد در همین راستا هستند. و از طرفی در غالب تفاهم‌نامه‌هایی که با هولدینگ‌های بزرگ اقتصادی داشتیم آنها را تشویق و ترغیب کردیم که در حوزه‌های طرح‌های دانش‌بنیان بیایند و سرمایه‌گذاری کنند، چرا که آنها فرآیند بازار را طی کرده‌اند، می‌دانند چگونه وارد بازار شوند و چگونه صادرات انجام دهند. قطعاً این فرآیند برای شرکت‌های دانش‌بنیان هم فرآیند سهل‌تری خواهد بود و موفقیت‌شان می‌تواند بیشتر و بهتر باشد.

تسهیلاتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده که بیایند و وارد بازار ایده شوند، اما اگر ایده به صورت فردی ارائه شود از آن چه حمایت‌هایی می شود؟

ما اعلام کرده‌ایم که در فستیوال‌ها ملاک فقط طرح‌های روی تابلوی بورس نیست، هر شخصی که طرحی دارد ارسال کند، ما ارزیابی می‌کنیم و در فستیوال‌ها شرکت می‌دهیم و سپس عرضه، خرید و فروش آن را در تابلو بورس انجام می‌دهیم. معاونت نیز تسهیلاتی را برای تشویق شرکت‌هایی که مراحل اولیه خرید را انجام می‌دهند تا سقف 80 درصد طرح و سقف 5 میلیارد ریال پیش‌بینی کرده و این برای شرکت‌های خریداری کننده طرح‌های موجود در تابلو بورس و ارائه شده در فستیوال‌ها تأمین مالی خوبی خواهد بود و ریسک خرید این کالا‌ها را کاهش می دهد.

آیا می‌توان اینگونه جمع‌بندی کرد که کارهایی که تا کنون انجام شده موفق بوده یا خیر؟ جمع‌بندی شما چیست؟

در مراحل اولیه چون شناختی از این حوزه وجود نداشت، عرضه‌ی طرح امری خوب بود. البته این عرضه مشکلاتی را داشت و ارزش‌گذاری یک ایده، طرح و دانش سخت بود. ما باید در ثبت اختراعات‌مان تجدید نظر انجام دهیم. برخی کشورها همزمان با ثبت اختراعات ارزش‌گذاری را نیز انجام می‌دهند، به عنوان مثال در چین سالانه بیش از هشتصدهزار ثبت اختراع و ارزش‌گذاری انجام می‌دهند و پس از صدور مجوز، به عنوان اوراق بهاداری نزد صاحب ایده خواهد بود و قابل عرضه به بانک، قابل ضمانت و قابل عرضه به هر مجموعه دیگر است و قابل خرید فروش است و ما این را نداریم که البته فقط در بحث بورس ایده در حال ارزش گذاری هستیم که معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری از طریق پارک فناوری پردیس پیش‌بینی کرده‌ و عرضه می‌کند. در این زمینه باید تجدید نظر شود و بتوانیم ارزش‌گذاری همزمان با ثبت ایده را داشته باشیم.

پياده سازي: روابط عمومي پارك فناوري پرديس