پنج سال فعالیت مرکز شتابدهی نوآوری در گفتگو با سید علی هزاوه/ بخش اول

چهار سال از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی می­‌گذرد. طی این مدت طرح‌ها و پروژ‌ه‌­های متعددی برای تحقق اهداف آن فعالیت خود را آغاز کرده­‌اند. ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و با هدف «یکسان‌سازی و هماهنگی پروژه‌­های اقتصادی مقاومتی استان‌ها و پایش عملکرد آنها» سامانه نظام یکپارچه پیشبرد و پایش اقتصاد مقاومتی را در سال 1397 طراحی و اجرا کرد. اطلاعات پروژه‌‌های اقتصاد مقاومتی 31 استان کشور، توسط مجریان آنها در این سامانه ثبت شد و در نهایت 5 طرح از هر استان به عنوان پروژه‌های موفق آن استان در زمینه اقتصاد مقاومتی معرفی شد. مرکز شتابدهی نوآوری یکی از پنج طرح برتر استان تهران است که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و زیر نظر پارک فناوری پردیس طراحی شده و فعالیت خود را آغاز کرده است. در همین راستا و برای آشنایی بیشتر با این مرکز و فعالیت­‌هایش، گفتگویی با «سید علی هزاوه» معاون امور فناوری پارک فناوری پردیس و مدیر سابق مرکز شتابدهی نوأوری درباره 5 سال فعالیت این مرکز انجام داده‌­ایم.

* ایده اولیه تاسیس مرکز شتابدهی نوآوری، چه زمانی و چطور شکل گرفت؟

اوایل سال 1393 بود که دغدغه‌ای در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سپس در پارک فناوری پردیس شکل گرفت؛ دغدغه توسعه فضاهای کارآفرینی مبتنی بر نوآوری. در پارک پروژه مطالعاتی در این مورد شروع شد تا به این نتیجه برسیم که چه مدلی برای رسیدن به این هدف مناسب‌تر است. در همین راستا با چندین شرکت خصوصی بزرگ که تجربه این کار را داشتند، مشورت کردیم. در نهایت دو هدف برای این فرآیند انتخاب شد. اول ترویج فرهنگ کارآفرینی و دوم حمایت از ساز و کارهایی که به ایجاد یا توسعه استارت‌­آپ‌­های پایدار، به معنی استارت‌آپ‌هایی که امکان موفقیت بیشتری دارند، کمک می­­‌کند. بر اساس این دو هدف بود که مرکز شتابدهی نوآوری تاسیس شد.

* چه ساز و کارهایی در زمینه ترویج فرهنگ کارآفرینی تعریف شده است؟

طی مطالعات ما مشخص شد، یک ابزار مناسب که می‌­تواند فرهنگ کارآفرینی را ترویج دهد، برگزاری رویدادهای کارآفرینی است. رویدادهایی که در آنها مهارت‌های کارآفرینی مانند اید‌ه‌­پروری، کارگروهی، شبکه‌سازی و... آموزش داده می‌­شود. در این رویدادها، انتقال مهارت‌ها و آموزش‌ها بهتر از مدل استاد و شاگردی صورت می­‌گیرد. بنابراین ما تصمیم گرفتیم از برگزاری این رویدادها حمایت کنیم.

* در این رویدادها، مرکز شتابدهی نوآوری برگزارکننده رویدادها است یا نقش دیگری بر عهده دارد؟

ما در مرکز شتابدهی نوآوری اعتقاد داریم که دولت در اکوسیستم استارت‌­آپی نباید وارد فعالیت‌­های اجرایی شود و فعا­لیت‌­های اجرایی باید توسط بخش خصوصی انجام شوند. لذا در رویدادها نیز ما وارد بخش اجرایی کار نمی­‌شویم و اجرا توسط بخش خصوصی انجام می‌­شود. ما تنها حمایت می­‌کنیم. قبل از اینکه مرکز شتابدهی نوآوری وارد این فضا شود هم رویدادهای کارآفرینی در ایران برگزار می‌­شد؛ اما به تعداد کم. در چند استان معدود و با دو سه مدل محدود که خارجی بودند. در این فضا مرکز شتابدهی چشم­‌اندازی برای خود طراحی کرد. هدف این چشم‌­انداز این بود که طی سه سال، با حمایت مرکز 100 رویداد کارآفرینی با حضور 100 شرکت‌­کننده در هر رویداد، برگزار شود. به عبارت دیگر، هدف این بود که حداقل 10 هزار نفر که در این زمینه علاقه‌­مند هستند، در این رویدادها مهارت‌های مربوطه را آموزش ببینند. در نهایت طی این سه سال از بیش از 100 رویداد حمایت شد. از کنار این حمایت‌ها و اتفاقات دیگر، موجی از برگزاری رویدادهای کارآفرینی در کشور شکل گرفت. به این ترتیب مرکز شتابدهی نوآوری در ایجاد موج برگزاری رویدادهای کارآفرینی و افزایش تعداد آنها در کشور، نقش اصلی داشت. امروز حدود 5 سال از فعالیت مرکز شتابدهی نوآوری می­‌گذرد و حدود 350 رویداد کارآفرینی با مدل‌­های مختلف و با حمایت این مرکز در 29 استان کشور برگزار شده است.

* مخاطبان این رویدادها با شرکت در آن، در چه مرحله‌ای از مراحل راه‌اندازی کسب‌و‌کار قرار می‌گیرند؟

هدف اصلی از برگزاری این رویدادها، شکل‌­گیری بلافاصله استارت‌­آپ نیست. هدف اصلی ترویج فرهنگ کارآفرینی و آموزش مهارت­‌های کارآفرینی است. شما می­‌توانید این رویدادها را به مانند یک قیف در نظر بگیرید. افراد زیادی وارد آن می‌­شوند اما افراد کمی فرآیند کارآفرینی را ادامه می‌­دهند. این افراد، همان‌هایی هستند که طی این رویدادها با توجه به مهارت‌هایی که آموزش دیده­‌اند، از علاقه خود به این حوزه مطمئن شدند. در واقع می‌­توان گفت به نوعی جرقه­‌های اولیه کارآفرینی ممکن است در این رویدادها زده شود و مدتی بعد افراد به صورت جدی کارآفرینی را شروع کنند.

* حمایت‌هایی که در زمینه برگزاری رویداد انجام می­‌دهید به چند دسته تقسیم شده و چطور اعمال می­‌شوند؟

یکی از کمک­‌هایی که مرکز شتابدهی می­‌تواند به برگزار کنندگان رویدادها کند، دادن تائیدیه به آنهاست که در مذاکره با ذی­نفعان‌شان تاثیرگذار است. چرا که بسیاری از برگزار کنندگان در قالب شخصیت حقیقی فعالیت می­‌کنند و این تاییدیه برای آنها راهگشاست. نوع بعدی حمایت­‌ها، توسعه شبکه برگزارکنندگان است. به این معنی که ممکن است برگزارکنندگان رویدادها در شهری که خواهان برگزاری رویداد در آن هستند، ارتباطات لازم را نداشته باشند یا برای رویداد خود به دنبال منتور، تسهیلگر، داور و... مناسب هستند. مرکز شتابدهی نوآوری به دلیل اینکه با شبکه گسترده­ای از فعالان اکوسیستم­‌های استارت‌­آپی در کشور ارتباط مستقیمی دارد، می‌­تواند این نوع نیازهای برگزار کنندگان را برطرف کند. همچنین مرکز بر اساس استانداردهای خود از برگزاری رویدادها در کشور، حمایت مالی هم کرده است.

* هدف دوم مرکز شتابدهی نوآوری، مدیریت شتابدهنده­‌ها بود، درست است؟

بله، این دو هدفی بود که سال 93 و در ابتدای کار به آن رسیدیم. اما رفته رفته احساس کردیم بین این دو هدف که می­‌توانیم آنها را به عنوان دو مرحله در نظر بگیریم، جای خالی وجود دارد. طول کشید، اما در نهایت به این نتیجه رسیدیم که نیاز به تاسیس «مرکز شکل گیری» داریم که ذیل هدف دوم تعریف می‌­­شود.

* می‌توانید قدری روشن‌تر درباره تمایزهای ماهوی شتابدهنده‌­ها و مراکز رشد صحبت کنید؟ این دو در عمل چه تفاوتی با هم دارند؟

مراکز رشد در ایران، در چارچوب یک فضای دولتی فعالیت می‌­کنند. در بخش دولتی، وظیفه‌ای برای کمک‌رسانی به استارت‌آپ‌ها وجود دارد. ایده­‌ها در سطوح مختلف کیفی می­‌توانند از خدمات استفاده کنند و کمک در آن بخش به معنی اعطای وام و تسهیلات ظهور پیدا می‌­کند. در شتابدهنده‌­ها، تعریف از کمک کردن با تعریف در بخش دولتی تفاوت می‌کند. در شتابدهنده­‌ها که براساس استفاده از توان و سرمایه بخش خصوصی فعالیت می­‌کنند، نگاه سرمایه­‌گذاری حاکم است. سرمایه‌گذار بخش خصوصی به عنوان یک شتابدهنده پروژه­‌ای را انتخاب می­‌کند، اگر ایده استارت‌­آپی خوب بود، آن را از لحاظ مالی و خدماتی حمایت می‌­کند، تا هر دو با هم سود کنند. آنها کسب و کار خود را راه می‌­اندازند و شتابدهنده نیز از لحاظ تجاری سود می­‌کند. در بخش دولتی، باخت و بردِ کسب و کارها، سود و ضرری به مجموعه دولتی نمی‌­زند. اما در چارچوب علمکرد شتابدهنده­‌ها فضای برد-برد و باخت- باخت وجود دارد. برای همین سرمایه­‌گذاران دلسوزانه کار می­‌کنند. چون موفقیت و باخت استارت­‌آپ­‌ها باعث سود و ضرر آنها خواهد شد. در این میان مرکز شتابدهی نوآوری از ایجاد و توسعه شتابدهنده­‌های نوآوری حمایت می­‌کند.

# اتمام بخش اول مصاحبه