دانشمند شدم تا جهان را بفهمم

به گزارش روابط عمومی پارک فناوری پردیس؛ پروفسور زاهد حسن، در نشست کافه علم با عنوان انقلاب توپولوژیک در فیزیک که در چهارمین دوره اعطای جایزه مصطفی^(ص) و به این مناسبت برگزار می‌شد، از دلیل و آغاز علاقه خود به دانش گفت و اظهار داشت: پدرم یک تکه صخره مرجانی برای من آورد و از زیبایی آن متعجب شدم و اینکه چطور چنین چیزی در عمق اقیانوس می‌تواند وجود داشته باشد.

وی افزود: حادثه دیگری که باعث تعجب و برانگیختگی من در ادامه شد سفر ما به ساحل بنگال بود، اما در آن سفر می‌خواستم گستره وسیع‌تر و اقیانوس را ببینم. من به اقیانوس هند رفتم و آنجا گستره وسیع‌تری از امواج و آب را دیدم.

استاد دانشگاه پرینستون بیان کرد: فهم اینکه جهان بزرگتری وجود دارد و دانشمندان روی این جهان بزرگ تر و ناشناخته مثل اقیانوس یا صخره مرجانی تحقیق می‌کنند برای من جالب بود و باعث شد به علم علاقه مند شوم.

برگزیده جایزه مصطفی^(ص) با تاکید بر اینکه زندگی علمی تلاش برای فهم رمزورازهای پنهان جهان است، ادامه داد: اتفاق بعدی خرید یک‌ قطب‌نما برای من توسط مادرم بود. دیدم که عقربه همیشه به یک سمت می‌ایستد؛ فهمیدم نیروها و هویت‌های پنهانی در جهان وجود دارند که ما آنها را نمی‌بینیم. ولی جهان ما را هدایت می‌کنند و اثر دارند.

وی با اشاره به تفاوت‌هایی در دو پدیده صخره مرجانی و قطب‌نما افزود: فهمیدم این دو با هم فرق دارند؛ یکی دیده نمی شود ولی دیگری مرئی است. یاد گرفتم به مفاهیم زیبای انتزاعی علمی علاقه دارم که می‌توانم بر اساس قوانینی آنها را ثابت کنم.

پروفسور حسن با تاکید بر ضرورت یادگیری قوانین بیشتر علمی گفت: همچنین فهمیدم دانشمند بودن مانند جادوگر بودن است و اگر بخواهم جادوگر خوبی باشم، باید قوانین بیشتری بدانم.

باید انگیزه قوی داشته باشید

وی تاکید کرد: در سن نوجوانی بود که فهمیدم برای اینکه دانشمند موفقی باشم باید سخت کار کنم، انگیزه و نیروی محرکی داشته باشم و زیبایی مفاهیم انتزاعی را بفهمم و تقدیر کنم. همین علاقه و انگیزه بهتر از هر جایزه‌ای مرا پیش می برد.

به گفته این استاد فیزیک دانشگاه پرینستون، این مراحل شخصیت او را شکل داده و بعد دیگر این بود که حرکت در مرزهای دانش مهم است اما آیا می توان با این دانش به بشر هم خدمت کرد.

وی گفت: بعد از دبیرستان فهمیدم می‌خواهم فیزیکدان شوم، هنوز در بنگلادش بودم و از روی مجلات علمی پی بردم دو دانشمند مهم فیزیک استیون هاوکینگز (دانشمند انگلیسی) و استیون وین برگ / Steven Weinberg  در دانشگاه آستین تگزاس آمریکا هستند، برای اینکه شاگرد او باشم به آمریکا رفتم.

پروفسور زاهد با اشاره به ادامه تحصیلاتش در استنفورد و تحصیل در رشته مهندسی برای اغنای تجربیات علمی و قوی تر بودن در آزمایش‌های فیزیک گفت: بعد از ۳ سال تحصیل مهندسی فهمیدم ذهنیت فیزیکدان و مهندس فرق می‌کند ولی بعد از آن از اینکه فیزیکدان هستم واقعا رضایت قلبی داشتم.

وی خطاب به حضار ادامه داد: هیچ کس به شما نمی‌تواند بگوید چه کاری بکنید، توصیه مشخص و صریحی برای دانشمند موفق شدن وجود ندارد اما این تجربیات من بود‌.

برخی شکست‌ها را فراموش کنید، از برخی درس بگیرید

پروفسور زاهد حسن در پاسخ به سوالی در مورد چالش‌ها و شکست‌ها در زندگی علمی اش گفت: از نوجوانی خیلی به دانشگاه پرینستون و هاروارد علاقه داشتم، ولی تقاضای من برای دوران لیسانس در این دو دانشگاه رد شد. فهمیدم برخی از شکست ها را باید فراموش کرد و از برخی درس گرفت.

وی ادامه داد: زندگی علمی چالش های زیادی دارد فقط وقتی باید وارد آن شوید که عاشق واقعی آن هستید. در غیر اینصورت موفق نخواهید شد.

این فیزیکدان ادامه داد: همچنین باید منعطف باشید و توانایی روانشناختی خود را افزایش دهید تا شکست‌ها را بپذیرید.

وی خاطرنشان کرد: حتی اگر دانشمند درجه یک‌ هستید، باید علاقه‌مندی دیگری هم داشته باشید، چون از اینهمه کار علمی خسته می‌شوید و آموختن در مورد علوم دیگر به مغز شما استراحت می‌دهد.

پروفسور حسن پیشنهاد داد: یک مرشد یا منتور یا الگو داشته باشید و با آن ارتباط برقرار کنید.

وی گفت: عضو گروه هم‌رده خود باشید و علاقه‌مند باشید که در یک حوزه تخصصی کار و مطالعه و مباحثه می‌کنند. این ارتباطات و پیوندها به شما کمک می کند علاقه‌مندی های خود را کشف کنید.

وی با اشاره به حوزه‌های مطالعاتی و علاقه‌مندی خود بیان کرد: من در زمینه تاریخ جهان، مذاهب و مباحث مذاهب تطبیقی، علوم اعصاب و معرفت‌شناسی مطالعه می‌کنم.

زاهد درپایان اشاره کرد: من دانشمند شدم برای اینکه می خواستم جهان را بفهمم؛ دانش یک رویکرد برای فهم جهان است در تاریخ بشر رویکردهای مختلفی مانند مذهب هم وجود دارد.

مهدی گرامیان استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف نیز در این نشست توضیحاتی در مورد پروفسور زاهد حسن داد و گفت که وی از سال ۲۰۰۷ اولین گونه مواد توپولوژیک را کشف کرد و بعد از آن طیف بیشتری را شناخت.

وی افزدد: پروفسور زاهد حسن روش های زیادی را برای شناسایی مواد توسعه داده و از روش های دانشمندان قبلی نیز استفاده کرده است. تحقیقات وی هم مرزهای جدیدی را در دانش کشف کرده هم سوالات جدیدی برای ما پدید آورده است.

گرامیان ضمن انجام آزمایش‌هایی و توضیح علم توپولوژیک ادامه داد: پروفسور حسن دستگاه هایی که مبتنی بر فوتون کار می کنند یعنی فوتون آشکارگرها را هم توسعه داده است.