رویـدادهـا
توسعه متوازن کلید انتخاب برترین شرکت فناور پارک
یکی از برنامههای اجلاس سالیانه پارک فناوری پردیس، جشنواره معرفی برترین شرکتهای پارک است. روابط عمومی پارک فناوری پردیس با هدف اینکه توصیف کاملی از چیستی و چگونگی این جشنواره ارائه دهد، به سراغ «محسن علی اکبریان» مدیر کل نظارت و ارزیابی واحدهای فناور رفته و به گفتگو با او نشسته است تا از معیارها و فرآیند این ارزیابی بپرسد.
*به عنوان سوال اول بفرمائید، چه فرآیندی برای انتخاب شرکت های برتر طی میشود؟
همانطور که میدانید فرایند ارزیابی شرکتها به صورت سالیانه انجام میشود. گام نخست، انتشار فراخوان مشارکت در ارزیابی است. بعد از انتشار فراخوان، شرکتها با مراجعه به سامانه «فناور» اطلاعات خود را بارگذاری میکنند. اطلاعات دریافتی در قالب 46 فرم است که ذیل 9 سرفصل تعریف شده است. البته باید عرض کنم که بخش عمده ای از اطلاعاتِ مورد نیاز فقط کافی است یکبار در سامانه وارد شود و برای سالهای بعد صرفاً ویرایش آنها کفایت میکند و نیاز به ورود دوباره اطلاعات نخواهد بود. گام بعدی، تحلیل اطلاعات بر اساس مستندات ارسالی، مشاهدات میدانی و پارامترهای کیفی است. همه داده های دریافتی، در مدل ارزیابی وارد شده و مورد محاسبه قرار می گیرند. حاصل این امر نمراتی است که در هر حوزه به شرکتها تعلق می گیرد و نهایتا کارنامهای برای شرکت صادر می شود. بدیهی است که یکی از خروجی های این فرآیند، انتخاب برترین شرکتهای پارک در حوزه های مختلف است.
* شرکتها در چه حوزهها و شاخصهایی ارزیابی میشوند؟
ارزیابی اطلاعات به دو صورت کمی و کیفی انجام میشود. هفت سرفصل کلی برای ارزیابی وجود دارد که هر سرفصل دارای تعدادی شاخص و زیرشاخص است که تا سه سطح تعریف شده است. مجموعا قریب 100 شاخص و زیر شاخص در این مدل مورد بررسی قرار می گیرند. «صادرات محصولات و خدمات فناورانه»، «همکاری با طرفهای خارجی»، «همکاری با دانشگاهها و مراکزهای پژوهشی»، «توسعهی اقتصادی»،«همافزایی بین شرکتها در مجموعه داخل پارک»، «تولید و توسعهی فناوری» و «ارتقا و توسعهی سازمانی» سرفصلهای هفتگانه هستند. البته به طور تجمیعی یک شرکت هم به عنوان «برترین واحد فناور سال» انتخاب میشود.
* هر سال چند شرکت انتخاب می شود؟
سیاستهای پارک در هر سال، تعیین کننده تعداد شرکتهایی است که برگزیده میشوند. معمولا تلاش بر این است که متناسب با هر حوزه، منتخبی نیز داشته باشیم؛ اما به فراخور سیاستها یک سال، ده شرکت انتخاب کردیم و یک سال چهار شرکت. در برخی از موارد، تعدادی از سرفصلها با هم ادغام میشوند و ما برگزیدگان کمتری داریم. بعضی از سالها هم سرفصلهایی اضافه میکنیم که باعث میشود تعداد برگزیدگان بیشتر شوند. به طور مثال ممکن است در یک سال ماموریت جدیدی برای پارک تعریف شده باشد. بنابراین نیاز است که آن حوزه هم در سنجش شرکتها لحاظ شود.
*آیا تنها کاربرد نظارت و ارزیابیهای انجام شده، انتخاب برترین شرکتهاست یا نمرات این ارزیابی در مسائل دیگر نیز ملاک عمل قرار میگیرد؟
تنها یکی از کاربردهای ارزیابی ما شناخت برترینها در حوزههای مختلف برای معرفی در اجلاس سالیانه است. اما از اطلاعات به دست آمده در حوزههای مختلفی استفاده میشود. به طور مثال در حوزه مزیتهایی که پارک برای شرکتها دارد مانند انوع معافیتهای مالیاتی، ارائه خدمات و حمایتهای مادی و معنوی، نتایج ارزیابی عملکرد شرکت مهم است. باید عرض کنم که در آینده نزدیک، نظام ارزیابی عملکرد شرکتها به نظام پاداش یا همان ارائه مزیت ها و خدمات متصل خواهد شد و ارتباط معنیداری بین این دو مقوله ایجاد میشود. از طرف دیگر ما برای بسیاری از موضوعات مجددا به شرکتها مراجعه نمیکنیم و از اطلاعاتی که قبلا در سامانه ثبت کردهاند، استفاده میکنیم. در حوزه صدور و تمدید مجوز فناوری شرکتها هم اطلاعات حاصل از این فرایند کمککننده است.
*فرایند ارزیابیِ امسال چه تغییراتی به نسبت سالهای گذشته داشته است؟
در طول سالهای مختلف، چارچوب اصلی ارزیابی براساس همین شاخصها بوده است. شاید در برخی موارد و متناسب با شرایط روز در عناوین تغییری داده باشیم. البته موارد معدودی هم پیش آمده که سرفصلی اضافه شده است، به طور مثال، امسال در حوزهی «مسئولیت اجتماعی» هم دو شرکت انتخاب میشوند. اینکه شرکتها چه اقدامات نیکوکارانهای در زمینه ترویج علم و فناوری و یا چه فعالیت هایی برای بهبود شرایط زندگی قشر کمتر برخوردار در منطقه انجام دادهاند، برای ما مهم است؛ که امسال به این موضوع توجه ویژه ای شده است.
اما تفاوتی که ارزیابی عملکرد امسال نسبت به سال قبل داشته است، اضافه شدن بخش ارزیابی کیفی است. ارزیابی عملکرد در دو محور کمی و کیفی باعث میشود که احتمال خطای محاسباتی کمتر شود و نتایج حاصل از فرآیند ارزیابی با واقعیت تطابق بیشتری داشته باشد. در ارزیابیِ صرفاً کمی ممکن است برخی از اطلاعات به دست ما نرسیده باشد. برای مثال شرکتی برای یکی از محصولاتش به هر دلیلی مستندانی ارائه نکرده باشد اما کارشناس ما به جهت ارتباط نزدیک با شرکت طی بازدیدها، متوجه آن شده باشد و در ارزیابی کیفی این مورد لحاظ خواهد شد و یا بالعکس. ارزیابی کیفی بر اساس تحلیل کارشناسی و نظر جمعی از خبرگان متناسب با وضعیت شرکت انجام می شود و حاصل آن نمره ای است که با نمره کمی جمع خواهد شد. شاخصهای کیفی، نمرهای به شرکت میدهد. در فرایند امسال 80% ارزیابی کمی و 20% ارزیابی کیفی مد نظر قرار گرفته است.
*همانطور که پیشتر اشاره کردید، بخشی از فرایند ارزیابی که توسط اداره کل نظارت و ارزیابی انجام میشود، گردآوری اطلاعات است. جمعآوری دادههای شرکتها در امسال چه تفاوتی با سالهای گذشته داشته است؟
امسال، فراخوان دریافت اطلاعات را 30 اردیبشت ماه منتشر کردیم. سامانه از اول خرداد به مدت تقریبا دو ماه برای ثبت اطلاعات باز بود و خوشبختانه با مشارکت 97 درصدی شرکتها همراه بود. یکی از نقاط تمایز ارزیابی امسال، همین مشارکت بیشتر شرکتها بوده است. از سوی دیگر کیفیت دادههای ثبت شده هم بهتر است. سالهای گذشته، بخشی از جمعآوری داده از طریقی غیر از سامانه، به طور مثال از طریق ایمیل و ...، صورت میگرفت. این مسیر باعث دوباره کاری و اتلاف وقت میشد. اما در حال حاضر سامانه ارتقا پیدا کرده است. سالهای گذشته بخشی از مراحل ثبت داده باید به صورت دستی انجام میشد که زمانبر بودنش حتی باعث عدم همکاری بعضی شرکتها در فرایند ارزیابی میشد. اما با وجود اینکه امسال گستره اطلاعات دریافتی از شرکتها بیشتر شده است، با این حال کارها سریعتر و با درصد مشارکت بالاتری انجام شده است.
* هر ساله یک شرکت هم به عنوان برترین شرکت فناور پارک یا به عبارتی برترین برترینها انتخاب میشود؛ شرایط انتخاب شرکتها در این اَبَر حوزه چیست؟
در حوزه انتخاب برترین واحد فناور پارک، نتیجه سنجش کل شاخص ها مهم است. عامل اصلی برای این انتخاب، نمره تجمیعی شرکتها در مجموع هر هفت حوزه تخصصی است. در واقع شرکتی که پس از بررسی مجموع امتیازهایش در هر هفت حوزه بالاتر باشد، به عنوان برترین شرکت فناور پارک فناوری پردیس انتخاب میشود. حتی ممکن است این شرکت در یکی از حوزهها بالاترین امتیاز را نگرفته باشد؛ اما نکته مهم اینجاست که برآیند کلی از عملکردش در هر هفت حوزه، خوب باشد. برخی از شرکتها تک بعدی هستند. مثلا یک شرکت در حوزه صادرات محصولات و خدمات فناورانه، به عنوان شرکت برتر شناخته میشود اما در حوزه تولید و توسعهی فناوری، نمره خوبی نمیگیرد. در انتخاب برترین شرکت فناور مهم است که شرکت در همه حوزهها عملکرد قابل قبولی داشته باشد. به عبارت دیگر آن شرکت باید در توسعه متوازن کسب و کارش نمره خوبی کسب کرده باشد.
* هئیت بررسی و انتخاب برترین شرکتها را چه کسانی تشکیل میدهند؟
به طور معمول جلسههای جمعبندی نتایج ارزیابی در سطوح مختلف کارشناسی و مدیریتی انجام میشود و در آخرین مرحله موضوع در جمع هیئت رئیسه پارک، ارائه و نهایی میشود.
*تقریبا یک دهه از شروع برگزاری جشنواره انتخاب برترینها در اجلاس سالیانه میگذرد. آماری وجود دارد تا نشان دهنده این باشد که شرکت های کدام حوزه از حوزه های فعالیت پارک فناوری، بیشترین فراوانی برتر شدن را دارا هستند؟
در این زمینه باید به دو نکته توجه کرد. اول اینکه شرکتها در حوزههای متنوع و متعددی فعالیت میکنند. دوم اینکه حوزههایی که بر اساس آنها شرکتهای برتر انتخاب میشوند، متعدد هستند و طی سالهای مختلف نیز تغییراتی داشته اند. هر حوزهای هم ممکن است برای بخشی از شرکتها فرصت برنده شدن فراهم کند. به عنوان مثال در حوزه صادرات محصولات، طبیعتا برخی از شرکتها به دلیل اینکه نوع تولیداتشان یا محدودیتهای خاص یا داشتن بازارهای اشباعنشده داخلی، وارد گردونه رقابت در حوزه صادرات نمیشوند. به خاطر این محدودیتی که وجود دارد ما نمیتوانیم بگوییم مثلا شرکتهایی که در حوزه الکترونیک و مخابرات فعالیت میکنند، همواره برتر بودهاند. طی سالهای گذشته در حوزههای مختلف شرکتهایی با زمینههای کاری متفاوت، برگزیده شده اند.
*انتخاب شدن در این جشنواره برای شرکت ها چه مزیت هایی به همراه دارد؟
شاید مهمترین مزیت انتخاب شدن به عنوان یکی از شرکتهای برتر پارک فناوری پردیس را بتوان «افزایش اعتبار و تقویت برند شرکت» قلمداد کرد. البته در کنار معرفی و تقدیر از شرکت، هدایای مادی و خدمات رفاهی هم برای شرکتهای برگزیده در نظر گرفته میشود اما طبیعتا تقدیر مادی چشمگیر نیست و مسئله اصلی کسب اعتبار و سرآمد شدن از طریق برگزیده شدن در ارزیابی سالیانه است. اعتباربخشی این موضوع ناشی از اعتبار و جایگاه ویژه پارک فناوری پردیس در زیستبوم فناوری و نوآوری کشور است و البته منتخب شدن در این جشنواره، برای شرکتهای جوانتر و کوچکتر میتواند جذابیت بیشتری هم داشته باشد. ناگفته نماند که دارایی و سرمایه اصلی ما در پارک، شرکتها و متخصصین فعال در این خانواده بزرگ هستند و طبعاً موفقیتهای آنان، موفقیت پارک است و مایه افتخار ما به عنوان خدمتگزاران این خانواده... .
*اداره کل نظارت و ارزیابی واحدهای فناور، چه برنامه هایی برای بهتر شدن مسیر انتخاب برترین شرکتها دارد؟
از آنجایی که قائل هسیتم، همیشه جا برای بهتر شدن وجود دارد، در نظر داریم برای ارزیابی سال آینده ارتقای کلی و بهبود اساسی در مدل ارزیابی ایجاد شود و البته بخشهایی از آن هم اجرایی شده، است. ممکن است تغییرات معنیداری در مدل ارزیابی ما ایجاد شده یا کاملا متفاوت شود.
ما چندین مدل در زمینه ارزیابی فعالیتهای شرکتهای دانشبنیان مطالعه و بررسی کردهایم. همچنین بر اساس تجربیاتی که طی این سالها به دست آمده و بازخوردهایی که از شرکتها گرفتهایم، مدل ارزیابیمان ارتقا داده خواهد شد. عملیات دستیدر فرآیند ارزیابی به حداقل خواهد رسید. همچنین سامانه ارزیابی در طول سال برای ثبت اطلاعات باز خواهد بود و محدود به دو یا سه ماه نیست. شرکتها میتوانند در مدت زمان بیشتری اطلاعات خود را ثبت و ویرایش کنند. ارزیابی کیفی هم اهمیت بیشتری خواهد داشت و ممکن است سهم آن را در نتیجه نهایی، افزایش دهیم.
*بر اساس این تغییراتِ روشی، ارزیابیها به سمت فرآیند محوری پیش خواهند رفت یا نتیجه محوری؟
همانطور که اشاره کردید، برخی مدلهای ارزیابی فرآیند محور هستند. به این معنی که فرآیندهای موجود در یک شرکت را به صورت سیستماتیک ارزیابی میکنند. خروجی این ارزیابی یک گزارش تحلیلی بر مبنای میزان درست اجرا شدن فرآیندهای شرکت است. برخی مدلها بیشتر بر نتایج تمرکز میکنند. به اینکه چه فرآیندی در شرکت وجود دارد و چگونه عمل میکند، اهمیت کمتری داده می شود. فقط خروجی شرکت ارزیابی می شود. مهم نیست آن نتیجه چگونه حاصل شده است. اما این مدل آفتی دارد. به طور مثال برخی نتایج شرکتها ممکن است وابسته به یک فرد باشد به این معنی که مدیر یک بخش به واسطه عملکرد مناسبش، در حوزه خود به موفقیت دست یابد، آن نتیجه دیده و بررسی میشود. اما اگر آن مدیر، شرکت را ترک کند، شرکت در آن حوزه دچار ضعف میشود. پس ارزیابی نتیجهگرا نشاندهنده میزان پایداری و ثبات شرکت در آینده نیست. چون ممکن است موفقیتهای به دست آمده وابسته به افراد باشد و بدون آنها شرکت در سراشیبی سقوط قرار گیرد.
در حال حاضر مدل ارزیابی ما بیشتر نتیجه محور است. اما نکته حائز اهمیت برای ما میزان ارتقای شاخصهای پایداری کسب و کار شرکتهاست.بنابراین تصمیم داریم بر اساس مدلی عمل کنیم که به فرآیندهای شرکتها هم بیشتر توجه شود. زیرا از این طریق میزان رشدِ پایداری شرکتها سنجیده می شود. در واقع پایداری شرکت ها برای توسعه کسب و کارشان را ملاک ارزیابی قرار میدهیم. اما ارزیابیِ صرفا فرآیند محور هم آسیبهای خاص خودش را دارد. بنابراین هدف این است که ارزیابی شرکتها را براساس مدلی باشد که هر دو رویکرد را به صورت توامان پوشش دهد. مجموعه سنجش «فرآیندها» و «نتایج» به ما نشان خواهد داد، پایداری شرکتها در حوزه کسب و کارشان به چه میزان است. روح حاکم بر ارزیابی این است که پایداری حاکم بر شرکت را هدف قرار دهد. نکته دیگر اینکه، پایداری شاخصی است که در میان مدت قابل بررسی است. حداقل باید در یک بازه 3 یا 4 ساله بررسی شده و میزان پایداریاش سنجیده شود.
*با توجه به این توضیحات، شرکتها برای انتخاب شدن به عنوان شرکت برتر باید چه رویکردی اتخاذ کنند؟
شرکتها برای برتر شدن باید فرآیندهای خود را بهبود دهند. به پایداری کسب و کارشان بیشتر توجه کنند و برای آن برنامه میان مدت و بلندمدت داشته باشند. زیرساختهای لازم برای تحقق نتایج در همه ابعاد شرکت را فراهم کنند. شرایط حضور مستمر افراد کلیدی خود را که منتج به داشتن خروجی خوب میشوند، نیز فراهم کنند.
* به عنوان سوال آخر بفرمائید، در ارزیابی سالیانه پارک فناوری پردیس کدام شرکتها می توانند حضور داشته باشند؟ آیا محدودیت خاصی وجود دارد؟
محدودیتی وجود ندارد. همه شرکتهایی که عضو پارک هستند، اعم از مستقرین، غیر مستقرین، شرکتهای عضو مرکز رشد و اعضای شعب، میتوانند در این ارزیابی شرکت کنند.
دسترسی سریع به این مطلب
نشانی: تهران، کیلومتر 20 جاده دماوند، منطقه فناوری پردیس، مجتمع سراج
کد پستی: 1654120837
تلفن: 76250250 _ 021
نمابر: 76250100 _ 021
E-mail: info@techpark.ir
website:iiid.tech